Echogeniczność trzustki. Przewlekłe zapalenie trzustki - FORUM. Forum stworzone dla osób zmagających się z ostrym i przewlekłym zapaleniem trzustki. Jest to nasze miejsce w sieci, gdzie możemy wymieniać się doświadczeniami, dowiedzieć czegoś o PZT i OZT lub po prostu porozmawiać o swoich problemach. Forum.
Zapalenie trzustki u dzieci i młodzieży to choroba nie zawsze właściwie rozpoznawana, częstość jej występowania wydaje się niedoszacowana. W ostatnich kilkunastu latach obserwuje się wzrost częstości występowania zapaleń trzustki u dzieci szacowaną obecnie na 3,6–13,3 na 100 tys. Przebieg zapaleń trzustki u dzieci może być nieprzewidywalny, a wpływ choroby oraz jej potencjalnych powikłań na dalszy rozwój dziecka i funkcjonowanie jego rodziny znaczący [1, 2]. Biorąc pod uwagę etiopatogenezę oraz obraz kliniczny, dzielimy zapalenia trzustki u dzieci na trzy zasadnicze grupy [1, 2]:POLECAMY ostre zapalenie trzustki (OZT), ostre nawracające zapalenie trzustki (ONZT), przewlekłe zapalenie trzustki (PZT). Ostre zapalenie trzustki Ostre zapalenie trzustki jest procesem zapalnym tego narządu powstającym pod wpływem licznych czynników etiopatogenetycznych, charakteryzującym się w większości przypadków nagłym wystąpieniem ostrego bólu zlokalizowanego w nadbrzuszu z towarzyszącymi nudnościami i wymiotami oraz obecnością podwyższonej aktywności enzymów trzustkowych w surowicy krwi [1, 2, 3]. Definicja oraz podstawa rozpoznania OZT u dzieci oparte są o uaktualnione i zrewidowane kryteria z Atlanty z 1992 r. obejmujące konieczność wystąpienia co najmniej dwóch spośród trzech objawów klinicznych i/lub zmian stwierdzanych w badaniach [1, 2, 3, 4, 5, 6]: ból brzucha (należy wykluczyć pozatrzustkowe przyczyny chirurgiczne), podwyższona co najmniej trzykrotnie powyżej górnej granicy normy (GGN) aktywność lipazy lub amylazy w surowicy krwi, obecność zmian charakterystycznych dla OZT w badaniach obrazowych (ultrasonografia, tomografia komputerowa, magnetyczny rezonans jądrowy). Etiologia OZT u dzieci jest bardzo zróżnicowana. Znanych jest wiele czynników doprowadzających do uruchomienia enzymatycznej kaskady zainicjowanej poprzez konwersję trypsynogenu do trypsyny skutkującej autolizą narządu oraz możliwością powstania wielu powikłań [1, 7, 8]. Pomimo intensywnych poszukiwań diagnostycznych, bezpośredniego czynnika etiologicznego wywołującego OZT nie udaje się ustalić w ok. 15–25% przypadków. W tabeli 1 przedstawiono wybrane czynniki etiologiczne OZT (za [9], zmodyfikowane i uzupełnione przez autora). W populacji dziecięcej szczególną rolę w etiologii OZT odgrywają urazy jamy brzusznej („uraz rowerowy”), infekcje, leki oraz wady wrodzone dróg żółciowych, trzustki i/lub przewodów trzustkowych. W każdym przypadku nawrotu OZT należy bezwzględnie wykluczyć wady wrodzone trzustki oraz dróg trzustkowych i wątrobowych [1, 7, 8, 9, 10, 11]. Wobec postępu wiedzy medycznej, zwłaszcza w zakresie diagnostyki (w tym genetycznej i molekularnej) zmniejsza się stopniowo częstość rozpoznawania idiopatycznego OZT u dzieci [1, 6, 8]. Objawy kliniczne OZT u dzieci to ostry, z reguły o nagłym początku, ból brzucha zlokalizowany najczęściej w nadbrzuszu środkowym, czasami w prawym górnym kwadrancie jamy brzusznej, rzadziej ograniczony do lewej strony jamy brzusznej. U większości chorych bólowi brzucha towarzyszą nudności i/lub wymioty mogące utrzymywać się przez wiele godzin. Badaniem przedmiotowym można stwierdzić wzdęcie brzucha, wzmożone napięcie powłok jamy brzusznej oraz osłabienie i ściszenie perystaltyki jelit spowodowane wtórną do procesu zapalnego niedrożnością porażenną jelit. W pewnym odsetku przypadków możemy stwierdzić wystąpienie żółtaczki jako skutek cholestazy ( w przebiegu żółciopochodnego OZT u pacjentów z kamicą żółciową lub w wyniku nasilonego obrzęku głowy trzustki). Sporadycznie, u pacjentów z ciężkim przebiegiem OZT, w badaniu fizykalnym można stwierdzić zasinienie wokół pępka (objaw Cullena) lub szarawe zasinienie na bokach jamy brzusznej (objaw Turnera) sugerujące wystąpienie krwawienia do przestrzeni pozaotrzewnowej w przebiegu martwicy trzustki. W niewielkim odsetku przypadków można obserwować bezbólowy przebieg OZT. U dzieci najmłodszych, zwłaszcza poniżej 3. objawy kliniczne OZT mogą być bardzo niecharakterystyczne, niepokój, drażliwość, wymioty, tachykardia [1, 7, 8, 12]. W zależności od ciężkości przebiegu klinicznego możemy podzielić OZT u dzieci na trzy kategorie: łagodne OZT charakteryzujące się brakiem niewydolności narządowej oraz brakiem powikłań choroby, OZT o średnio ciężkim przebiegu charakteryzujące się wystąpieniem przejściowej niewydolności narządowej (ustępującej do 48 godzin) i/lub obecnością powikłań narządowych, jednakże bez powstania trwałej niewydolności narządowej, ciężkie OZT przebiegające z przewlekłą niewydolnością narządową mogącą dotyczyć jednego lub więcej narządów/układów. W przeciwieństwie do kliniki OZT u dorosłych, gdzie w dyspozycji lekarzy pozostaje kilka skal prognostycznych ciężkości przebiegu choroby ( skala Ransona, skala Glasgow, zmodyfikowana skala Glasgow, skala Apache II, skala Balthazara oparta na zmianach stwierdzonych w tomografii komputerowej), pomimo wielu wysiłków włożonych w opracowanie podobnych wskaźników/skal dla dzieci nadal brakuje wiarygodnych systemów prognostycznych dla populacji dziecięcej [1, 2]. Diagnostyka laboratoryjna OZT obejmuje przede wszystkim oznaczenie aktywności enzymów trzustkowych we krwi oraz stężenie białka C-reaktywnego. Aktywność amylazy trzustkowej we krwi wzrasta po ok. 6–12 godzinach od początku ostrego zapalenia trzustki, jej co najmniej trzykrotny wzrost powyżej GGN charakteryzuje się czułością przy rozpoznawaniu OZT w przedziale 67–83% oraz swoistością w granicach 85–95%. Zwiększona aktywność amylazy może być wywołana wieloma innymi przyczynami niezwiązanymi z chorobami trzustki. Podwyższona aktywność lipazy trzustkowej pojawia się po ok. 4–8 godzinach od początku OZT, swój szczyt osiąga po 24 godzinach, a powrót do normy następuje po ok. 8–14 dniach od początku choroby. Czułość i swoistość co najmniej trzykrotnie podwyższonej powyżej GGN aktywności lipazy we krwi w rozpoznawaniu OZT mieszczą się w przedziale 82–100%. Stężenie białka C-reaktywnego przekraczające 150 mg/dl w 48. godzinie choroby wskazuje na ciężki przebieg OZT. Istotnymi w procesie leczenia badaniami pomocniczymi są morfologia krwi obwodowej, parametry gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej, stężenie glukozy, trójglicerydów i wapnia w surowicy krwi [13]. W diagnostyce obrazowej OZT u dzieci (szczególnie w postaciach niepowikłanych) pierwszym i najczęściej wykonywanym badaniem jest ultrasonografia przezbrzuszna, która nie wymaga specjalnego przygotowania pacjenta, dostarcza natomiast wielu cennych informacji. Może ona być również wykorzystywana do monitorowania choroby. W przypadku klinicznej progresji choroby zaleca się wykonanie tomografii komputerowej wysokiej rozdzielczości z kontrastem. Badanie to ma jednak pewne ograniczenia u dzieci młodszych, związane po pierwsze ze znaczną ekspozycją na promieniowanie jonizujące oraz z koniecznością znieczulenia/sedacji dziecka do zabiegu diagnostycznego. W zdecydowanej większości niepowikłanych przypadków OZT u dzieci badaniem wystarczającym w diagnostyce obrazowej jest ultrasonografia przezbrzuszna. W przypadkach podejrzanych o martwicę trzustki badaniami zalecanymi są tomografia komputerowa wysokiej rozdzielczości z kontrastem oraz magnetyczny rezonans jądrowy. Optymalnym czasem do wykonania obydwu badań jest przedział pomiędzy 72. a 96. godziną od pojawienia się objawów klinicznych choroby. Cholangiopakreatografia w magnetycznym rezonansie jądrowym (MRCP) jest zalecana przy podejrzeniu wady przewodów żółciowych i/lub trzustkowych, uszkodzenia lub zwężenia przewodów trzustkowych. Wskazaniem do endoultrasonografii (EUS) jest podejrzenie żółciopochodnego zapalenia trzustki, autoimmunizacyjnego zapalenia trzustki oraz leczenie wybranych powikłań choroby. Ograniczenie dla wykonania MRCP i/lub EUS u dzieci może stanowić młody wiek, konieczność znieczulenia/sedacji oraz często ograniczona jeszcze dostępność tych technik diagnostycznych dla populacji pediatrycznej. Endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna (ERCP) nie jest zalecana jako badanie diagnostyczne w rozpoznawaniu OZT u dzieci [1]. Tab. 1. Czynniki etiologiczne ostrego zapalenia trzustki Rodzaj czynnika Przykładowe czynniki 1. Uraz uraz jamy brzusznej tępy (np. „uraz rowerowy” od kierownicy) lub penetrujący, urazy jatrogenne (pooperacyjne, po zabiegach endoskopowych) 2. Leki1 metronidazol, furosemid, kwas walproinowy, sulfasalazyna, pochodne kwasu 5-aminosalicylinowego, L-asparaginaza, azatiopryna, salicylany, preparaty wapnia, tiazydy, estrogeny, erytromycyna, ceftriakson, klarytromycyna, enkorton, enkortolon 3. Mechaniczny kamica żółciowa, „błoto żółciowe”, czynniki mechaniczne upośledzające drożność brodawki Vatera i/lub zwiększające wartość ciśnienia w drogach trzustkowych ( zwężenie i/lub owrzodzenie dwunastnicy, uchyłki, zwężenie brodawki Vatera) 4. Infekcyjny wirusy ( świnka, Coxsackie B, Varicella zoster, wzw B, EBV, CMV, HSV, HIV, rotawirusy) bakterie ( Mycoplasma, Salmonella, Legionella, Leptospira) grzyby ( Aspergillus) pasożyty (toksoplazma, kryptosporidium, Ascaris, lamblia) 5. Wady wrodzone dróg żółciowych ( choledochocele typ V, agenezja pęcherzyka żółciowego) trzustki ( trzustka dwudzielna, trzustka obrączkowata) 6. Metaboliczny hiperlipidemia (typ I, IV, V), hiperkalcemia, kwasica ketonowa 7. Toksyczny związki fosforoorganiczne (pestycydy), etanol, metanol, jad żmii, jad skorpiona 8. Genetyczny CFTR, PRSS1, SPINK 1, CTRC, CPA 1, inne 9. Naczyniowy niedokrwienie, zapalenie naczyń (polyarteritis nodosa, SLE), 10. Immunologiczny autoimmunizacyjne zapalenie trzustki 11. Choroby ogólnoustrojowe zespół hemolityczno-mocznicowy, posocznica, wstrząs, nieswoiste zapalenia jelit 12. Inne po transplantacji nerek, celiakia, niedobór alfa-1-antyproteazy Leczenie ostrego zapalenia trzustki u dzieci obejmuje [1, 2, 3]: intensywne nawadnianie pozajelitowe oraz wyrównywanie zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej: zalecane są roztwory glukozy z elektrolitami, w pierwszych 24 godzinach leczenia nawadnianie powinno być agresywne, podaż płynów może wynosić nawet 150–200% dobowego zapotrzebowania; wczesną interwencję żywieniową: preferowana droga doustna, gdy adekwatne żywienie doustne jest źle tolerowane, zaleca się żywienie przez zgłębnik dożołądkowy lub dojelitowy, zalecane w początkowym okresie są diety polimeryczne lub elementarne, przy braku tolerancji żywienia doustnego/dojelitowego oraz konieczności pokrycia zapotrzebowania kalorycznego wskazane jest stosowanie całkowitego żywienia pozajelitowego; antybiotykoterapia nie jest zalecana jako rutynowe leczenie niezależnie od ciężkości przebiegu OZT u dzieci, jej stosowanie jest polecane w następujących przypadkach: uogólnionych powikłań infekcyjnych, zapalenia dróg żółciowych, podejrzenia zakażonej martwicy trzustki; wsteczna endoskopowa cholangiopankreatografia jest wskazana: w żółciopochodnym OZT oraz w kamicy przewodu żółciowego wspólnego skutkującej zablokowaniem spływu żółci, w OZT z towarzyszącym ciężkim zapaleniem dróg żółciowych (zabieg powinien być wtedy wykonany w trybie pilnym – do 24 godzin od początku objawów), w innych przypadkach OZT z towarzyszącym zapaleniem dróg żółciowych i/lub zablokowaniem spływu żółci (zabieg powinien być wtedy wykonany w pierwszych 72 godzinach od początku objawów); cholecystektomia: w przypadkach żółciopochodnego OZT powinna być wykonana w okresie pierwszego miesiąca od wystąpienia pierwszych objawów, w przypadku odstąpienia od wykonania cholecystektomii u dziecka z kamicą żółciową powikłaną zapaleniem trzustki pacjent pozostaje w grupie wysokiego ryzyka powikłań kamicy żółciowej (w tym kolejnego epizodu żółciopochodnego OZT); wystąpienie w przebiegu OZT u dzieci powikłań ( zakażone martwicze zapalenie trzustki, zakażona martwica trzustki, martwica zewnątrztrzustkowa, niewydolność wielonarządowa, niedokrwienie jelit, ostre krwawienie) wymaga leczenia w ośrodkach wysokospecjalistycznych z możliwością interwencji chirurgicznej oraz w ramach oddziału intensywnej terapii dziecięcej. Ostre nawracające zapalenie trzustki Ostre nawracające zapalenie trzustki jest definiowane jako wystąpienie co najmniej dwóch epizodów OZT w trakcie życia pacjenta bez obecności jakichkolwiek objawów wskazujących na istnienie PZT. Po wystąpieniu epizodu OZT musi dojść do całkowitego ustąpienia bólu (i utrzymywania się okresu bezbólowego przez co najmniej miesiąc od wystąpienia OZT) oraz do normalizacji aktywności enzymów trzustkowych w surowicy krwi (amylaza, lipaza) przed wystąpieniem kolejnego epizodu OZT [1]. Przewlekłe zapalenie trzustki Przewlekłe zapalenie trzustki jest określane jako patologiczny włókniejąco-zapalny proces w trzustce występujący u osób z genetycznymi, środowiskowymi i/lub innymi czynnikami predysponującymi do rozwoju patologicznej odpowiedzi organizmu na uszkodzenie tkanki gruczołowej narządu. Definicja PZT określa najbardziej charakterystyczne cechy przewlekłego zapalenia trzustki pod postacią zmian strukturalnych narządu skutkujących powstaniem zespołu bólowego, następnie dochodzi do postępującej, nieodwracalnej niewydolności zewnątrzwydzielniczej, a kolejno również niewydolności wewnątrzwydzielniczej trzustki [1, 16, 17]. Na zmiany morfologiczne w trzustce w przebiegu przewlekłego jej zapalenia składają się miejscowe lub rozlane zaburzenia architektoniki trzustki, włóknienie, zniszczenie komórek trzustkowych, przebudowa tłuszczowa w miejsce zniszczonych komórek wysp trzustki, nacieki zapalne miąższu trzustki oraz zmiany strukturalne przewodów trzustkowych wynikające z obecności czopów białkowych i/lub kamieni w świetle dróg trzustkowych, co blokuje prawidłowy spływ soku trzustkowego. Również zmiany zlokalizowane poza bezpośrednim obszarem przewodów trzustkowych (np. guzy wątroby i/lub dróg żółciowych, guzy trzustki, urazy, zabiegi chirurgiczne) mogą prowadzić do przewlekłego procesu zapalnego w tym narządzie. Ze względu na dużą rezerwę czynnościową trzustki objawy niewydolności zewnątrzwydzielniczej narządu z reguły nie pojawiają się, zanim nie dojdzie do utraty 90% jej funkcji. U większości pacjentów z PZT w początkowym okresie mamy do czynienia z nawracającymi bólami brzucha, które stopniowo przekształcają się w bóle o charakterze ciągłym. Rzadziej objawy bólowe nie występują lub są minimalne, a pierwszym objawem zaawansowanej choroby jest pojawienie się objawów zespołu złego trawienia i wchłaniania tłuszczów oraz białek lub wystąpienie objawów cukrzycy [1, 16, 17, 18]. Rozpoznanie PZT wymaga stwierdzenia charakterystycznych zmian histologicznych lub morfologicznych w trzustce oraz wykazania upośledzenia jej czynności zewnątrzwydzielniczej lub wewnątrzwydzielniczej [1, 2, 19]. Najczęstszym czynnikiem ryzyka rozwoju PZT w populacji dziecięcej są przyczyny uwarunkowane genetycznie. Ważna jest jednak rola innych czynników ryzyka ( obstrukcyjne upośledzenie drożności dróg trzustkowych/żółciowych, autoimmunizacja, czynniki toksyczne, metaboliczne). Istnieje związek pomiędzy mukowiscydozą a występowaniem PZT u dzieci, dlatego w każdym przypadku przewlekłego zapalenia trzustki u dzieci należy wykonać badanie w kierunku mukowiscydozy – oznaczenie stężenia chlorków w pocie, czyli jontoforezę pilokarpinową [1, 19, 20, 21]. Zestawienie czynników ryzyka oraz przyczyn PZT u dzieci przedstawiono w tabeli 2 [20, 21]. U dzieci podejrzewanych o rozwój PZT (prezentujących przewlekłe nasilone bóle brzucha przy wykluczeniu przyczyn pozatrzustkowych, nudności, okresowe wymioty, z upośledzeniem tempa wzrastania) we wstępnej diagnostyce laboratoryjnej wskazane jest oznaczenie aktywności amylazy i lipazy, aktywności enzymów wątrobowych, wykonanie morfologii krwi obwodowej. Prawidłowe wartości enzymów trzustkowych nie wykluczają przewlekłej choroby trzustki. Z kolei istnieje wiele innych stanów chorobowych (poza trzustką), w których może dochodzić do wzrostu aktywności enzymów trzustkowych w surowicy krwi. Dla oceny czynności zewnątrzwydzielniczej trzustki wskazane jest oznaczenie aktywności trzustkowej elastazy-1 w kale. Cennym testem jest również oznaczenie stężenia we krwi witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Dla rozpoznania przewlekłego zapalenia trzustki u dzieci konieczne jest wystąpienie co najmniej jednego spośród trzech poniższych kryteriów [2, 22, 23]: występowanie bólu brzucha wywołanego przez chorobę trzustki ( nasilanie się bólu po posiłkach) oraz stwierdzenie zmian w badaniach obrazowych wskazujących na przewlekły proces niszczenia trzustki w zakresie przewodów trzustkowych ( nieregularne zarysy głównego przewodu trzustkowego lub jego odgałęzień, niejednorodne wypełnienie przewodów trzustkowych, obecność złogów, przewężeń, poszerzeń przewodów trzustkowych) i/lub miąższu trzustki ( uogólnione lub ogniskowe powiększenie narządu, nieregularne zarysy trzustki, obecność zmian torbielowatych, zwapnień, niejednorodność echostruktury narządu), stwierdzenie objawów niewydolności zewnątrzwydzielniczej trzustki (stwierdzenie obniżonej aktywności trzustkowej elastazy-1 w stolcu poniżej 100 µg/g stolca w dwóch kolejnych badaniach w odstępie miesięcznym lub stwierdzenie obniżonej < 90% absorpcji tłuszczów z diety w 72-godzinnej zbiórce stolca) oraz obecność zmian w badaniach obrazowych wskazujących na przewlekły proces niszczenia trzustki, stwierdzenie objawów niewydolności wewnątrzwydzielniczej trzustki oraz obecność zmian w badaniach obrazowych wskazujących na przewlekły proces niszczenia trzustki, lub stwierdzenie obecności w preparacie chirurgicznym biopsyjnym trzustki zmian histologicznych odpowiadających przewlekłemu zapaleniu trzustki. Diagnostyka obrazowa u dzieci podejrzewanych o PZT obejmuje ultrasonografię przezbrzuszną, endoultrasonografię, tomografię komputerową oraz magnetyczny rezonans jądrowy jamy brzusznej (MRI) wraz z cholangiopankreatografią w magnetycznym rezonansie jądrowym (MRCP). Każdy przypadek PZT u dzieci wymaga indywidualnego podejścia w zależności od etiopatogenezy choroby, stopnia nasilenia objawów klinicznych oraz wieku i stanu ogólnego dziecka. Endoultrasonografia pozwala na precyzyjniejsze wykrywanie kamieni żółciowych, jest również pomocna w leczeniu powikłań choroby. Z kolei MRCP powinna być badaniem z wyboru dla oceny dróg trzustkowych i żółciowych. Czułość MRCP może być poprawiona poprzez podanie sekretyny [1]. Tab. 2. Przyczyny oraz czynniki ryzyka przewlekłego zapalenia trzustki u dzieci (za [20, 21]) Grupa czynników Przyczyny PZT u dzieci Częstość występowania (%) Genetyczne 67 mutacje genu PRSS1 43 mutacje genu SPINK1 19 mutacje genu CFTR 14 mutacje genu CTRC 3 Obstrukcyjne 33 trzustka dwudzielna 20 dysfunkcja zwieracza Oddiego 1 kamica żółciowa 4 nieprawidłowości połączenia dróg trzustkowych lub ich zwężenie 4 inne (idiopatyczne włókniejące zapalenie trzustki, uraz) 7 Toksyczne/metaboliczne 11 alkohol 1 bierny nikotynizm (ekspozycja) 4 hiperlipidemia (zwłaszcza hipertrójglicerydemia) 1 leki (metronidazol, 6-merkaptopuryna, kwas walproinowy, isoniazyd) 1 choroby metaboliczne (kwasice organiczne aminokwasów rozgałęzionych) 1 przewlekła choroba nerek hiperkalcemia Autoimmunizacyjne izolowane lub towarzyszące chorobom ogólnoustrojowym (zespół Sjögrena, nieswoiste zapalenia jelit, primary biliary cholangitis) 4 Idiopatyczne brak doniesień o czynnikach ryzyka 11 Liczne czynniki ryzyka najczęściej współistnienie pancreas divisum oraz czynników genetycznych 21 Leczenie PZT u dzieci obejmuje [1, 2, 23]: leczenie ostrych epizodów choroby (postępowanie nie różni się od leczenia pierwszego epizodu, jest podobne jak w OZT, w zakresie postępowania żywieniowego, stosowania antybiotyków); leczenie endoskopowe – ERCP (w wybranych przypadkach, sfinkterotomia w przypadkach kamicy przewodowej, usuwanie złogów z dróg, zakładanie stentów przy obecności zwężeń). Doświadczenia w populacji dziecięcej są niewielkie, powyższe procedury powinny być zarezerwowane jedynie dla ośrodków posiadających duże doświadczenie w wykonywaniu powyższych procedur; leczenie chirurgiczne (szczególnie w przypadkach nasilonych dolegliwości bólowych skutkujących częstymi pobytami szpitalnymi pomimo stosowania adekwatnego leczenia zachowawczego i/lub endoskopowego; celem leczenia chirurgicznego oprócz usunięcia przyczyny bólów jest możliwie maksymalne oszczędzenie czynności trzustki); leczenie bólu (doświadczenia z pacjentami pediatrycznymi są mocno ograniczone, leczenie pierwszorzutowe obejmuje nienarkotyczne leki przeciwbólowe, przy bólu niedającym się kontrolować zaleca się stosowanie narkotycznych leków przeciwbólowych); enzymatyczna terapia zastępcza: u dzieci z zewnątrzwydzielniczą niewydolnością trzustki zaleca się podawanie preparatów enzymów trzustkowych w dawkach takich, jakie są zalecane u dzieci z niewydolnością trzustki w przebiegu mukowiscydozy (u dzieci poniżej 4. zaleca się podawanie 1000 IU lipazy/kg masy ciała na posiłek; dzieci powyżej 4. powinny otrzymywać 1000–2500 IU lipazy/kg masy ciała na posiłek; dzieci oraz młodzież o masie ciała zbliżonej do osób dorosłych powinny otrzymywać 40 000–50 000 IU lipazy na posiłek. Przy przekąskach zalecane jest podawanie połowy powyższych dawek; enzymatyczną terapię zastępczą zaleca się u dzieci z obserwowanym zahamowaniem rozwoju fizycznego w przebiegu choroby i/lub stwierdzeniem występowania objawów niewydolności zewnątrzwydzielniczej trzustki, stosowanie leków hamujących wydzielanie żołądkowe kwasu solnego – inhibitory pompy protonowej i/lub H2 – blokery – jest zalecane przy objawach nasilonego zespołu złego wchłaniania występującego pomimo właściwego stosowania enzymatycznej substytucji trzustkowej [1]; leczenie cukrzycy w przebiegu PZT u dzieci – powinno być prowadzone przez doświadczonych endokrynologów dziecięcych. Podsumowanie Pomimo dokonującego się stale postępu w zakresie diagnostyki i leczenia zapaleń trzustki, w populacji... Pozostałe 70% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów Co zyskasz, kupując prenumeratę? 6 wydań czasopisma "Forum Pediatrii Praktycznej" Nielimitowany dostęp do całego archiwum czasopisma Dodatkowe artykuły niepublikowane w formie papierowej ...i wiele więcej! Sprawdź
Przyczyny ostrego zapalenia trzustki mogą być różne, jednak najczęstsze z nich to wypicie dużej ilości alkoholu lub powikłanie kamicy pęcherzyka żółciowego (łącznie stanowią przyczynę ok. 80% przypadków OZT). Inne, znacznie rzadsze przyczyny ostrego zapalenia trzustki to: powikłanie zabiegów w rejonie jamy brzusznej.
Przez aktualizacja dnia 18:57 Zapalenie trzustki u kota - na czym polega choroba? Trzustka to ważny narząd gruczołowy znajdujący się w jamie brzusznej kotów (w pobliżu żołądka i dwunastnicy). Składa się z części wewnątrzwydzielniczej i zewnątrzwydzielniczej, które odgrywają odmienne role. Pierwsza z części odpowiada za produkcję hormonów (insuliny, glukagonu i somatostatyny) oraz za wchłanianie witaminy B12, niezbędnej do absorpcji innych witamin i podczas procesu wytwarzania krwi w szpiku kostnym. Część zewnątrzwydzielnicza trzustki pełni funkcje metaboliczne — wydziela tzw. sok trzustkowy, zawierający enzymy trawienne, które służą do rozkładu białek, tłuszczy i węglowodanów. Zapalenie trzustki u kota zazwyczaj dotyczy właśnie części zewnątrzwydzielniczej, a rokowania są skrajnie różne — od pomyślnych przy łagodnym przebiegu, przez ostrożne, aż do złych. Niestety zdarza się, że chora trzustka uszkadza inne narządy, a ostre zapalenie czasem kończy się śmiercią zwierzęcia. Zapalenie trzustki może występować w formie ostrej i przewlekłej, możliwe jest także przejście jednej formy w drugą. Przy ostrym zapaleniu trzustki, narządy, które otaczają trzustkę, zostają uszkodzone. Natomiast przewlekłe zapalenie trzustki jest procesem zapalnym, który poprzez swoje nieodwracalne zmiany charakteryzuje się przede wszystkim zwłóknieniami i atrofią (zanikiem narządu). Zapalenie trzustki u kota — objawy ©Shutterstock Co ciekawe, nawet częściowo uszkodzona trzustka może doskonale spełniać swoje zadanie, nie dając żadnych objawów. Dopiero zniszczenie zdecydowanej większości narządu (90%) daje niepokojące objawy. Koty to specyficzne, bardzo skryte zwierzęta i objawy, zwłaszcza w początkowej fazie, mogą być trudne do zaobserwowania. Dużym ułatwieniem jest uważna obserwacja zwierzęcia, znajomość jego nastrojów i zwyczajów. Chora trzustka u kota przede wszystkim wywołuje ból, który koty często ukrywają, nawet podczas badania, ale to zależy od danego osobnika. Niektóre zwierzęta syczą lub miauczą przy próbie podnoszenia i dotyku. Inne objawy, które powinny zaniepokoić opiekuna, to: osowiałość niechęć do zabaw i ruchu biegunka (lub wręcz przeciwnie, silne zaparcia) gorączka wymioty chudnięcie, niechęć do jedzenia Jak widać, to niespecyficzne objawy, które mogą utrudniać właściwe rozpoznanie choroby, zwłaszcza we wczesnym stadium. Na dodatek zapalenie trzustki często powoduje ciąg innych przypadłości, tzw. kaskadę zapalną, wywołując objawy charakterystyczne np. dla chorej wątroby (żółtaczka), nerek czy płuc. Wówczas lekarz może podjąć badanie organu wywołującego objawy, nie podejrzewając nawet, że u podstaw złego stanu zdrowia zwierzęcia leży chora trzustka. Przyczyny zapalenia trzustki Niestety nadal niewiele wiadomo o tej chorobie i skutecznych sposobach jej leczenia. Zapalenie trzustki może wystąpić u kotów w każdym wieku i bez względu na płeć. Może mieć podłoże genetyczne lub być spowodowane czynnikami środowiskowymi, np. urazami lub błędami w opiece nad zwierzęciem. Niektóre z przyczyn zapalenia trzustki to: przypadkowe podrażnienie trzustki podczas operacji; powikłania po zaklinowaniu się w uchylonym oknie (tzw. zespół uchylonego okna) lub wypadnięciu przez nie; powikłania po wypadku; nieprawidłowa dieta, obfita w tłuszcze, która obciąża ten wrażliwy narząd; infekcja bakteryjna lub wirusowa; obecność pasożytów (glistnica) i nieregularne odrobaczanie, zwłaszcza zwierząt żyjących w mieście; zatrucie trującymi roślinami lub lekami przeznaczonymi dla ludzi, podawanymi bez konsultacji z lekarzem weterynarii. Bardzo często (9 na 10 przypadków) zdarza się, że konkretna przyczyna wystąpienia zapalenia nie zostanie wykryta. Wówczas mówi się o zapaleniu idiopatycznym, czyli o nieznanym podłożu. Warto wspomnieć, że w grupie ryzyka są koty otyłe, chorujące na cukrzycę, niedoczynność tarczycy, choroby nadnerczy, zapalenie jelit, lub wykazujące obniżony poziom wapnia. Jak przebiega leczenie? Jak pomóc kotu z chorą trzustką? Kiedy właściciel słyszy diagnozę, chce wiedzieć, czy zapalenie trzustki jest wyleczalne i jakie są rokowania dla jego pupila. Niejeden weterynarz ma trudności z udzieleniem jednoznacznej odpowiedzi. Zapalenie trzustki może mieć przebieg ostry lub przewlekły, a niespecyficzne objawy i możliwość wystąpienia stanów zapalnych w innych obszarach jeszcze komplikują sytuację. Podczas wizyty lekarz przeprowadzi badanie fizykalne i zleci badanie krwi (ewentualnie także moczu), może także wykonać USG lub oddać do badania histopatologicznego wycinki narządu. Po postawieniu diagnozy ważne jest szybkie wdrożenie kuracji, która, niestety, jest długotrwała i objawowa. Podjęte przez weterynarza leczenie może polegać na: podawaniu antybiotyków i leków przeciwwymiotnych podawaniu leków przeciwbólowych płynoterapii (uzupełnianie wody i elektrolitów) suplementacji witaminy B12 (kobalaminy) ścisłej diecie, a następnie odpowiednim żywieniu lekkostrawną karmą równoważeniu wysokiego poziomu glukozy we krwi poprzez podawanie insuliny u niektórych kotów przeprowadza się transfuzję krwi od zdrowego zwierzęcia lub podaje się samo osocze Wszelkie leki przy zapaleniu trzustki podaje się w formie iniekcji, czyli zastrzyków. Prawdopodobnie kot będzie musiał zostać w lecznicy przez kilka, a czasem kilkanaście dni, w trakcie których zostanie przeprowadzona terapia lekami i płynoterapia, czyli uzupełnienie poziomu płynów i elektrolitów poprzez podawanie kroplówek. Dieta kota chorego na zapalenie trzustki Kot chory na zapalenie trzustki powinien być na niskotłuszczowej diecie©Shutterstock Po powrocie do domu nasz pupil powinien otrzymywać specjalistyczną karmę. Koty cierpiące na zapalenie trzustki powinny być na diecie niskotłuszczowej. Najlepiej odpowiednią karmę wybrać po konsultacji z lekarzem weterynarii, który poże dobrać karmę o wysokiej strawności i z niższą zawartością tłuszczu. Dietę taką należy stosować przez cały okres leczenia. Lekarz może także zalecić dodawanie do jedzenia specjalnych enzymów trzustkowych, które są dostępne w gabinetach weterynaryjnych. Odpowiednia dieta to najważniejszy punkt opieki nad kotem z zapaleniem trzustki. Ponadto właściciel powinien obserwować pupila pod kątem wystąpienia nowych objawów i pilnować terminów wizyt u weterynarza. Należy zapewnić zwierzęciu spokój i komfortowe warunki do regeneracji. Na szczęście zapalenie trzustki nie jest chorobą zakaźną. Czy można zapobiegać zapaleniu trzustki? Niestety nie możemy mieć całkowitej pewności, że uchronimy nasze zwierzę przed zapaleniem trzustki, ale możemy starać się ograniczyć prawdopodobieństwo wystąpienia tej choroby. Kluczową rolę odgrywa odpowiednia dieta — unikanie przekarmiania zwierzęcia i podawanie karmy wysokiej jakości. Powinniśmy także zadbać o jego bezpieczeństwo, unikając np. pozostawiania uchylonych okien, gdy wychodzimy z domu (koty często chorują na zapalenie trzustki po utknięciu w uchylonym oknie). Warto usunąć z otoczenia trujące dla kotów rośliny i absolutnie nie podawać pupilowi leków (zwłaszcza tych przeznaczonych dla ludzi) bez wcześniejszej konsultacji z weterynarzem. Należy także regularnie odrobaczać pupila (czytaj więcej: Kiedy i w jaki sposób odrobaczać kota?). Podejmując te środki ostrożności i zgłaszając się do lecznicy po zauważeniu niepokojących objawów, mamy szansę uchronić kota przed poważną chorobą lub szybko wychwycić jej pierwsze oznaki. Życzymy Waszym pupilom wiele zdrowia!
Ostre zapalenie trzustki powstaje na skutek aktywacji enzymów proteolitycznych – trypsynogenu i chymotrypsynogenu, co prowadzi do samotrawienia narządu oraz uszkadzania i martwicy komórek. W czasie choroby aktywowane są mediatory prozapalne oraz układy kinin, dopełniacza, krzepnięcia oraz fibrynolizy.
Trzustka jest narządem odgrywającym kluczową rolę w procesach trawienia w przewodzie pokarmowym. Wytwarza enzymy wydzielane do przewodu pokarmowego, które biorą udział w trawieniu białek, węglowodanów i tłuszczów. Aby zapobiec procesom trawiennym w samej trzustce, enzymy te są wydzielane jako nieaktywne prekursory tzw. proenzymy, które dopiero w przewodzie pokarmowym przekształcają się w aktywne formy. Dieta trzustkowa – dlaczego dieta przy chorobach trzustki jest ważna? Ze względu na wyżej opisane czynności trzustki dieta jest jednym z najważniejszych czynników leczniczych w czasie choroby tego organu. W przypadku ostrego zapalenia trzustki odpowiedni jadłospis ma za zadanie odciążyć chory narząd i uspokoić jego funkcje czynnościowe. W przewlekłym zapaleniu trzustki celem diety jest ustąpienie bólu, profilaktyka spadku masy ciała i niedoborów pokarmowych. Przy tym schorzeniu należy ją kontynuować przez całe życie chorego. Co można, a czego nie wolno jeść przy ostrym zapaleniu trzustki? Przyczyną ostrego zapalenia trzustki jest nagłe uczynnienie proenzymów trzustkowych do ich aktywnych form (enzymów) jeszcze w trzustce, a więc zanim zostaną wydzielone do przewodu pokarmowego. Powoduje to, że zaczynają one działać w obrębie komórek narządu, co wywołuje z kolei samotrawienie tego organu. Objawia się to ostrym bólem w obrębie jamy brzusznej często promieniującym do pleców i towarzyszącymi symptomami takimi jak: nudności, wymioty, wzdęcia, a w ciężkich przypadkach niedrożność jelit, zaburzenia oddychania, krążenia, niewydolność nerek i inne. Bez względu na przebieg schorzenia (lekki czy ciężki) chory powinien jak najszybciej znaleźć się w szpitalu. Oprócz leczenia szpitalnego niezbędnym czynnikiem mającym wpływ na przebieg choroby i rokowanie jest dieta. Żywienie przy ostrym zapaleniu trzustki można podzielić na trzy etapy. Pierwsza faza zapoczątkowana jest już w szpitalu i trwa około miesiąca. Przede wszystkim dieta ma za zadanie maksymalnie uspokoić czynności trzustki, stąd w pierwszych dniach nie podaje się drogą doustną pokarmów i płynów. Niezbędną ilość płynów chory otrzymuje droga dożylną. W lekkim przebiegu schorzenia żywienie drogą doustną rozpoczyna się zwykle w trzeciej lub czwartej dobie, natomiast w ciężkim – dietę doustną wprowadza się później, a od trzeciego dnia choroby stosuje się żywienie dojelitowe. W pierwszym etapie w żywieniu doustnym stosuje się dietę łatwostrawną z ograniczeniem tłuszczów, w której szczególnemu ograniczeniu podlegają: błonnik pokarmowy, produkty wzdymające oraz tłuszcz. Tłuszcze ogółem (dodane i zawarte w produktach) nie powinny dziennie przekraczać ilości 40 g. Niezmiernie ważne jest, by pacjent o regularnych porach jadł 4–5 niewielkich objętościowo posiłków, by odciążyć funkcje wydzielnicze chorego narządu. Produkty dozwolone w diecie trzustkowej to: pieczywo jasne i czerstwe (bez ziaren), drobne kasze, drobny makaron, ryż, chude mleko i przetwory mleczne, chude ryby i wędliny, drób, cielęcina i wołowina, niewielkie ilości tłuszczów: masło, olej sojowy, słonecznikowy, oliwa z oliwek, miód, dżem, ziemniaki, warzywa i owoce (najlepiej obierać je ze skórek, by zmniejszyć ilość błonnika) w formie gotowanej lub przetartej. Z technik kulinarnych trzeba wyeliminować smażenie, duszenie ze wstępnym obsmażaniem, pieczenie z dodatkiem tłuszczu. Posiłki najlepiej gotować w wodzie i na parze oraz piec. Jeśli dusimy, to wcześniej zrezygnujmy z obsmażania. W pierwszym etapie nie wolno jeść produktów: o wysokiej zawartości błonnika pokarmowego: razowego pieczywa, grubych kasz, pełnoziarnistego makaronu, o wysokiej zawartości tłuszczu: tłustego mleka i tłustych przetworów mlecznych, tłustych mięs i ryb, produktów wędzonych, śmietany, smalcu, margaryn, orzechów, czekolady, chałwy, tłustych ciast, kremów, ciasta francuskiego, warzyw i owoców wzdymających lub ciężkostrawnych: kapusty, cebuli, papryki, rzodkiewki, warzyw strączkowych, śliwek, gruszek. Drugi etap diety stosowanej po ostrym zapaleniu trzustki trwa również miesiąc i polega na podobnych zasadach jak pierwszy, ale ilość tłuszczu zwiększa się do 50 g dziennie. Jeśli pacjent czuje się lepiej, nie towarzyszą mu objawy z przewodu pokarmowego takie jak: wzdęcia, furczenia, stolce tłuszczowe, może przejść do trzeciego etapu, w którym przechodzi się na dietę pełnowartościową, powoli zwiększając ilość tłuszczu do 60–80 g dziennie. Polecane dla Ciebie kapsułki, niedobór witamin, niedobór minerałów zł zestaw, kapsułki, tabletka, niedobór witamin, niedobór minerałów zł kapsułki, odporność zł kapsułki, odporność, niedobór witamin zł Produkty dozwolone i zakazane przy przewlekłym zapaleniu trzustki W przewlekłym zapaleniu trzustki rozwija się postępujące uszkodzenie trzustki. Pojawiają się zaburzenia wchłaniania i trawienia. Przewlekłe zapalenie trzustki wywołuje nieodwracalne zmiany w obrębie narządu, dlatego dietę i leczenie trzeba stosować do końca życia. Szacuje się, że u 30–40 proc. chorych schorzenie to prowadzi do rozwoju cukrzycy. Głównymi przyczynami ostrego zapalenia trzustki są kamica żółciowa i nadmierne spożywanie alkoholu. Dlatego chory na przewlekłe zapalenie trzustki nie może pić alkoholu. Jeśli przyczyną przewlekłego zapalenia trzustki jest kamica żółciowa, należy ją wyleczyć chirurgicznie. Podstawową zasadą diety w przewlekłym zapaleniu trzustki jest ograniczenie tłuszczu. Na początku diety tłuszcz powinien być w ilości do 50 g na dobę. Jeśli tolerancja tłuszczu jest dobra, zwiększa się go powoli w diecie do maksymalnie 80 g na dobę, obserwując, czy nie pojawią się objawy ze strony układu pokarmowego: wzdęcia, stolce tłuszczowe (maziste, połyskujące). Jeśli takowe wystąpią, ponownie zmniejsza się ilość tłuszczu w diecie. Dieta powinna być lekkostrawna. Podobnie jak w przypadku ostrego zapalenia trzustki produktami dozwolonymi są pieczywo jasne i czerstwe, drobne kasze, drobny makaron, ryż, chude mleko i przetwory mleczne, chuda ryba, chude wędliny, drób, cielęcina i wołowina, niewielkie ilości tłuszczów dodanych: masło, olej sojowy, słonecznikowy, oliwa z oliwek oraz miód, dżem, ziemniaki, niewzdymające warzywa i owoce. Zakazane są natomiast: razowe, pełnoziarniste pieczywo, gruboziarniste kasze, brązowy ryż, tłuste mleko i przetwory mleczne, tłuste mięsa i ryby, produkty wędzone, śmietana, smalec, margaryny, orzechy, czekolada, chałwa, tłuste ciasta, kremy, ciasto francuskie oraz wzdymające warzywa i owoce: kapusty, cebula, papryka, warzywa strączkowe, śliwki, gruszki. W przewlekłym zapaleniu trzustki wskazane jest rozłożenie jadłospisu na małe objętościowo posiłki w ilości 5–6 dziennie. Dieta chorego na przewlekłe zapalenie trzustki powinna być także dopasowana do jego preferencji i tolerancji. Na przykład część pacjentów dobrze toleruje surowe warzywa i owoce w formie przetartej, u innych przed podaniem warzyw i owoców wymagana jest obróbka termiczna (np. pieczone jabłka). Suplementy wspomagające pracę trzustki Niekiedy chory po przebytym ostrym zapaleniu trzustki wymaga leczenia wyciągami trzustkowymi (pankreatyną). W przypadku przewlekłego zapalenia trzustki i wystąpienia objawów złego wchłaniania stosuje się przede wszystkim dietę niskotłuszczową o zawartości tłuszczu poniżej 60 g na dobę i suplementację witaminami rozpuszczalnymi w tłuszczach (A, D, E, K). Osoby z przewlekłym zapaleniem trzustki, wynikającym z nadużywania alkoholu, zwykle wymagają także suplementacji witaminami z grupy B, w tym kwasem foliowym (wit. B9). Jeśli leczenie dietą i zmiana stylu życia nie skutkują normalizacją wypróżnień i zatrzymaniem spadku masy ciała, stosuje się leczenie preparatami trzustkowymi. Badania z ostatnich lat pokazują, że długotrwała suplementacja antyoksydantami, takimi jak witamina C, E, beta-karoten oraz selen, może przyczyniać się do zmniejszenia częstotliwości objawów przewlekłego zapalenia trzustki (szczególnie bólów brzucha). Prawdopodobnie, wyrównując niedobory antyoksydantów, można łagodzić zaburzenia równowagi oksydacyjnej w trzustce. Wśród suplementów wspierających pracę trzustki i układu pokarmowego znajdziemy również preparaty zawierające zioła, ziele dziurawca, koper włoski, kminek, ziele macierzanki, ziele karczocha, ziele mniszka. Jednak należy pamiętać, że zioła mogą wchodzić w interakcje z lekami stosowanymi przez pacjenta. Dlatego przed wprowadzeniem ziół do terapii przewlekłego zapalenia trzustki należy skonsultować to z lekarzem prowadzącym. Twoje sugestie Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym. Zgłoś uwagi Polecane artykuły Wszystko, co każdy turysta wiedzieć powinien na temat pierwszej pomocy Wakacje to czas relaksu, który kojarzy nam się z przyjemnością i beztroską. Niestety jest też druga strona medalu – czas letnich wyjazdów to okres, kiedy zdarza się wielka ilość wypadków różnego rodzaju: oparzenia, zasłabnięcia, podtopienia, czy utonięcia. Każdy z nas powinien umieć się odnaleźć w tych sytuacjach i umieć udzielić pomocy poszkodowanej osobie. Cukinia – właściwości, wartości odżywcze i przepisy. Dlaczego warto jeść cukinię? Cukinia należy do rodziny dyniowatych. Jako niskokaloryczne warzywo i o niskim indeksie glikemicznym jest polecana osobom zmagającym się z insulinopornością czy cukrzycą. Jakich wartości odżywczych i witamin dostarczymy organizmowi, jedząc cukinię? Fasolka szparagowa – właściwości, wartości odżywcze, kalorie, zdrowe przepisy Fasolka szparagowa to warzywo o niskim indeksie glikemicznym, dlatego poleca się ją diabetykom, osobom cierpiącym na insulinoopornością lub walczącym z otyłością. W fasolce szparagowej istotą rolę odgrywa obecność błonnika, który pomaga regulować pracę przewodu pokarmowego. Jakie wartości odżywcze i ile kcal ma fasola szparagowa? W jaki sposób ją gotować, przechowywać i mrozić? Brzuch stresowy – czym jest i jak się go pozbyć? Spora część z nas „zajada stres”. Są jednak i tacy, którzy w momencie zwiększonego napięcia nie są w stanie tknąć czegokolwiek. Okazuje się, że w przypadku tych pierwszych skłonność do sięgania po wysokokaloryczne posiłki może wynikać z pewnych zmian fizjologicznych naszego ustroju. Czy jednak można tym tłumaczyć fakt rosnącej masy ciała i trudności w odchudzaniu, zwłaszcza gdy z uporem twierdzimy „że wcale nie jemy więcej”? Przyjrzyjmy się kortyzolowi – „hormonowi stresu”. Czy może on zwiększać ryzyko występowania „brzucha stresowego”? Glukozynolany – charakterystyka, właściwości, działania niepożądane Glukozynolany to grupa związków chemicznych charakterystyczna dla rodziny roślin potocznie nazywanych kapustnymi. W poniższym tekście przybliżymy tę grupę związków chemicznych. Sprawdziliśmy, jaki mają wpływ na nasz organizm oraz odpowiadamy na pytania: jakie mają właściwości? Czy są zdrowe? Czy powinniśmy ich unikać czy może zwiększyć ich ilość w naszej diecie? Jak radzić sobie ze stresem? Stres stanowi prawdziwą plagę naszych zabieganych i niezwykle zmiennych czasów. Prawdopodobnie nie ma osoby, która choć raz dziennie nie doświadczyłaby tej reakcji organizmu na czynniki postrzegane jako zagrożenie. O ile w odległych czasach stres pomagał człowiekowi, bo pozwalał mu zareagować odpowiednio na niebezpieczeństwo, o tyle współcześnie często jest on większym zagrożeniem niż samo zjawisko, w reakcji, na które jest wyzwalany. Lateks – charakterystyka, właściwości, zastosowanie, szkodliwość W poniższym tekście przybliżamy to, czym jest lateks i w jakich produktach możemy go znaleźć. Odpowiadamy również na pytania, czy lateks jest szkodliwy oraz co robić w przypadku wystąpienia alergii na ten materiał. Zapraszamy do lektury. Jak przetrwać pierwsze dni w pracy po urlopie? Praktyczne porady Skończyłeś urlop i masz trudności z odnalezieniem się na nowo w pracy? A może Twój urlop dopiero nadchodzi, ale nauczony doświadczeniem już teraz obawiasz się, co czeka Cię w pracy po powrocie? Przeczytaj 6 praktycznych porad na to, jak przetrwać pierwsze dni w pracy po urlopie.
Diagnoza: ostre zapalenie trzustki. Bóle i wymioty ustały po 5 godzinach więc siedzę i czekam aż mnie położą na oddział. W lutym mój rodzinny zdiagnozował kamicę żółciową czego niestety. So, 18-03-2023 Forum: emama - Ostre zapalenie trzustki - brak leczenia
Co to jest i jakie są przyczyny? Ostre zapalenie trzustki (OZT) rozwija się, gdy dojdzie do zaburzenia równowagi mechanizmów hamujących bądź stabilizujących aktywność enzymów w komórkach pęcherzykowych trzustki, co doprowadza do aktywacji enzymów już w obrębie tego narządu (zobacz: Budowa i funkcje trzustki). Aktywne enzymy prowadzą do samotrawienia trzustki i okolicznych tkanek. W wyniku tego procesu znaczna część trzustki może ulec nieodwracalnemu zniszczeniu. Aktywne enzymy trzustkowe trawią ściany naczyń krwionośnych i sąsiadujące z trzustką ściany przewodu pokarmowego, co może wywołać wewnętrzny krwotok bądź perforację (przedziurawienie). Samotrawienie trzustki wyzwala bardzo silną miejscową, a nierzadko i uogólnioną reakcję zapalną, w której biorą udział liczne mediatory (chemokiny, cytokiny, prostaglandyny, cząsteczki przylegania, składniki dopełniacza) oraz komórki zapalne (neutrofile, eozynofile, limfocyty, monocyty i makrofagi). Reakcja zapalna może być tak silna, że wymyka się spod kontroli organizmu, prowadząc do tzw. uogólnionej reakcji zapalnej (Systemic Inflammatory Response Syndrome; SIRS) i niewydolności wielonarządowej, która obrazem klinicznym może przypominać sepsę. W przebiegu ciężkiej postaci ostrego zapalenia trzustki może dojść do niewydolności układu oddechowego, niewydolności nerek, niewydolności układu krążenia i zaburzeń krzepnięcia krwi. W ok. 10% przypadków ciężka postać OZT kończy się śmiercią. Czynnikiem wyzwalającym ostre zapalenie trzustki może być każdy czynnik, który uszkadza komórkę pęcherzykową trzustki i upośledza wydzielanie enzymów. W ok. 80% przypadków choroba jest następstwem kamicy żółciowej bądź spożycia nadmiernej ilości alkoholu. Kolejne 10% przyczyn zachorowań na ostre zapalenie trzustki to: hiperlipidemie stosowanie niektórych leków urazy jamy brzusznej powikłanie endoskopowej cholangiopankreatografii wstecznej (ECPW) wrodzone wady rozwojowe trzustki dziedziczone mutacje genów (PRSS1, SPINK1 i CFTR), które sprzyjają wewnątrzkomórkowej aktywacji enzymów trzustkowych. W ok. 10% przypadków przyczyna ostrego zapalenia trzustki jest niemożliwa do ustalenia – mówimy wówczas o idiopatycznym ostrym zapaleniu trzustki. Mechanizm wywoływania OZT przez dwa najczęstsze czynniki – kamicę żółciową i alkohol – nie został dotąd dokładnie poznany. Jak często występuje ostre zapalenie trzustki? Trudno jest uzyskać dokładne i wiarygodne informacje na temat częstości występowania choroby. Może ona pozostać nierozpoznana, jeśli lekarz nie wykona odpowiednich testów diagnostycznych. W różnych częściach świata zapadalność na ostre zapalenie trzustki waha się w zakresie od 10 do 44 przypadków na 100 000 mieszkańców na rok. W ostatnich latach na całym świecie obserwuje się wzrost zachorowań na ostre zapalenie trzustki, a kamica żółciowa staje się jego dominującą przyczyną. Uważa się, że częstsze zachorowania spowodowane są częstszym występowaniem kamicy żółciowej jako jednego z następstw epidemii otyłości. Ponadto, coraz większa wiedza lekarzy oraz rozpowszechnienie badań laboratoryjnych sprawiają, że w niejasnych przypadkach klinicznych częściej oznacza się aktywność enzymów trzustkowych we krwi i moczu, co pozwala na zdiagnozowanie ostrego zapalenia trzustki. Jak się objawia ostre zapalenie trzustki? Wiodącym objawem ostrego zapalenia trzustki jest uporczywy i silny ból w nadbrzuszu, który utrzymuje się przez wiele godzin. Najczęściej trwa on dłużej niż jeden dzień, pojawia się nagle i stopniowo przybiera na sile, towarzyszą mu również nudności i wymioty, a często także gorączka. W niektórych przypadkach natężenie bólu jest większe po prawej lub lewej stronie nadbrzusza, a u połowy chorych ból opasuje lub promieniuje do pleców. To właśnie uporczywy ból jest najczęściej głównym powodem poszukiwania przez chorych z ostrym zapaleniem trzustki pomocy lekarskiej. Chorzy z łagodną postacią ostrego zapalenia trzustki, z bólem o niewielkim nasileniu, mogą nie trafić do lekarza lub nie zostać poprawnie zdiagnozowani. W niektórych przypadkach ostre zapalenie trzustki może mieć od początku bardzo ciężki przebieg, z objawami tzw. „ostrego brzucha” i/lub wstrząsem. Co robić w razie wystąpienia objawów? W razie wystąpienia opisanych powyżej objawów, które często poprzedzone są tzw. „błędem dietetycznym” – np. spożyciem obfitego i tłustego posiłku z dodatkiem alkoholu - należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Ważne Dopóki nie zostanie wyjaśniona przyczyna dolegliwości, pacjent powinien powstrzymać się od jedzenia. Dozwolone jest natomiast wypicie niewielkiej ilości płynów obojętnych. Jak lekarz ustala diagnozę? Diagnoza ustalana jest w oparciu o wywiad (objawy powyżej), wyniki badania przedmiotowego oraz badania laboratoryjne. Wśród objawów przedmiotowych obserwuje się: gorączkę (u ok. 70—80% chorych) przyspieszoną powyżej 100 skurczów na minutę (częstoskurcz) czynność serca (u ok. 60—70% chorych) napięte i bolesne podczas uciskania powłoki brzucha ściszenie lub brak szmerów wywołanych perystaltyką przewodu pokarmowego (spowodowane porażeniem perystaltyki żołądka i jelit). U ok. 30% chorych pojawia się żółtaczka będąca wynikiem utrudnienia odpływu żółci (spowodowana obrzękiem trzustki, który uciska drogi żółciowe lub uwięźnięciem złogu żółciowego). Czasem żółtaczce towarzyszy również zapalenie dróg żółciowych. U ok. 10% chorych może pojawić się uczucie duszności spowodowane podrażnieniem przepony lub powikłaniami płucnymi, pod postacią wysięku w jamie opłucnej lub zespołu ostrej niewydolności oddechowej (acute respiratory distress syndrome; ARDS). Wśród badań laboratoryjnych, na pierwszym miejscu należy wymienić ocenę aktywności amylazy w surowicy (co najmniej trzykrotny wzrost) i moczu oraz lipazy surowicy. Należy jednak pamiętać, że wielkość (wielokrotność wzrostu) tych parametrów nie ma związku ze stopniem ciężkości ostrego zapalenia trzustki. Przykładowo, w trwającym kilka dni ataku ciężkiego ostrego zapalenia trzustki, ze znacznym zniszczeniem miąższu trzustki, wartości amylazy w surowicy i moczu mogą być niskie lub wręcz prawidłowe. Podwyższone stężenie bilirubiny, oraz wzrost aktywności enzymów związanych z funkcją wątroby (fosfataza zasadowa, aminotransferazy) może wskazywać na kamicę żółciową jako przyczynę choroby. W ocenie przyczyn ataku ostrego zapalenia trzustki może być również pomocna ocena stężenia wapnia i lipidów we krwi. Każdy pacjent powinien mieć monitorowane stężenie elektrolitów, mocznika i kreatyniny (świadczą o funkcji nerek) oraz glukozy (ulega znacznemu podwyższeniu gdy proces chorobowy zniszczy miąższ trzustki, gdzie wytwarzana jest insulina). Stwierdzenie wartości hematokrytu >47%, w czasie przyjęcia chorego do szpitala, świadczy o znacznym zagęszczeniu krwi, spowodowanym wysiękiem składników osocza do jam ciała. Leukocytoza jest następstwem toczącego się procesu zapalnego lub współistniejącego zakażenia. Stwierdzone w 1—3 dobie choroby stężenie białka C-reaktywnego (CRP) >150 mg/dL wskazuje na ciężką postać ostrego zapalenia trzustki. Wśród badań obrazowych największe znaczenie praktyczne mają: zdjęcia RTG klatki piersiowej (poszukuje objawów powikłań płucnych) i jamy brzusznej (może uwidocznić cechy porażenia perystaltyki, objawy kamicy żółciowej, objawy perforacji) USG i tomografia komputerowa (TK) jamy brzusznej. USG jest bardzo użytecznym, wstępnym badaniem obrazowym, które może pomóc w ocenie etiologii ostrego zapalenia trzustki (metoda z wyboru do poszukiwania kamicy żółciowej). Badanie to nie służy jednak do oceny stopnia ciężkości OZT, a dokładna ocena narządów jamy brzusznej przy pomocy USG może być utrudniona przez zalegające gazy jelitowe. Dynamiczne (z kontrastem) TK jamy brzusznej nie musi być wykonywane u chorych z łagodną postacią OZT, chyba, że podejrzewa się obecność guza trzustki. ECPW ze sfinkterotomią zwieracza bańki wątrobowo-trzustkowej jest wskazane w przypadku udowodnionej żółciowej etiologii ciężkiego OZT, z lub bez towarzyszącego zapalenia dróg żółciowych. Endoskopowa ultrasonografia (EUS) bywa pomocna w zidentyfikowaniu przyczyn OZT, takich jak: mikrolitiaza („błotko żółciowe”) i zmiany zlokalizowane w okolicy brodawki większej dwunastnicy (brodawka Vatera). Jakie są sposoby leczenia? Leczenie łagodnej postaci ostrego zapalenia trzustki jest stosunkowo proste i polega na krótkotrwałej głodówce (3-4 dni), której towarzyszy dożylne nawadnianie chorego i podawanie leków przeciwbólowych. Odżywianie doustne zaleca się w momencie ustąpienia nudności i bólu brzucha. Jeżeli badania obrazowe wskazują na obecność kamicy żółciowej jako przyczyny OZT, w czasie tej samej hospitalizacji powinna być wykonana cholecystektomia (usunięcie pęcherzyka żółciowego) lub endoskopowa sfinkterotomia (przecięcie) zwieracza bańki wątrobowo-trzustkowej. Poważnym problemem jest natomiast leczenie ciężkiej postaci ostrego zapalenia trzustki, które wymaga intensywnej opieki medycznej. Jak dotąd nie znamy skutecznej metody leczenia, specyficznej dla ostrego zapalenia trzustki. W ciągu pierwszych kilku godzin lub dni choroby mogą rozwinąć się groźne powikłania (patrz wyżej). Celem postępowania medycznego jest intensywne leczenie wspomagające, które ma na celu zwalczanie nadmiernego zagęszczenia krwi, zapobieganie lub leczenie zakażeń oraz identyfikowanie i leczenie powikłań wstrząsu, powikłań płucnych, nerkowych, itd.). W tym celu, we wczesnej fazie choroby, chory jest intensywnie, dożylnie nawadniany i poddawany skutecznemu leczeniu przeciwbólowemu. Konieczne jest właściwie prowadzone żywienie. W przebiegu ciężkiej postaci ostrego zapalenia trzustki należy jak najwcześniej (w 2—3 dobie) zalecić choremu odpowiednie żywienie – najlepiej dojelitowe, lub - w przypadku przeciwwskazań bądź złej tolerancji - łączone żywienie dojelitowe i pozajelitowe. W przypadku stwierdzenia obecności infekcji niezbędna jest antybiotykoterapia. U chorego z ciężką postacią ostrego zapalenia trzustki, oprócz monitorowania podstawowych funkcji życiowych, przez cały czas trwania choroby (dni, tygodnie, miesiące) uwaga lekarza musi być skupiona na obserwacji pod kątem rozwijających się powikłań, takich jak: zakażenie, torbiele rzekome, ropień, krwawienie wewnątrz jamy brzusznej, przedziurawienie jelita grubego, tworzenie się przetok, niewydolność wielonarządowa. W celu zabezpieczenia optymalnej opieki medycznej, w wielu przypadkach niezbędna jest współpraca gastroenterologa z chirurgiem i anestezjologiem. Leczenie chorych z zakażoną martwicą trzustki pozostaje domeną chirurgii, chociaż coraz częściej sięga się po metody małoinwazyjne lub wręcz zachowawcze. Coraz śmielej, w celu leczenia zakażonej martwicy trzustki, sięga się po zabiegi endoskopowe. Poszukuje się leków, które pozwoliłyby na skuteczne modulowanie przebiegu reakcji zapalnej oraz głębokich zaburzeń układu odpornościowego, które mają miejsce w ciężkiej postaci OZT. Oprócz zakażeń martwych tkanek w obrębie jamy brzusznej, SIRS i niewydolność wielonarządowa są bowiem główną przyczyną śmiertelności we wczesnym okresie tej choroby. Czy możliwe jest całkowite wyleczenie? Łagodna postać OZT ustępuje u niemal wszystkich chorych, bez pozostawienia trwałych uszkodzeń w narządach jamy brzusznej. Dzieje się tak wówczas, gdy atak OZT jest pojedynczym epizodem, a nie elementem przewlekłego zapalenia trzustki oraz gdy skutecznie usunięto przyczynę (np. kamicę żółciową), dzięki czemu unika się nawrotu choroby. W przypadku ataku ciężkiej postaci OZT, śmiertelność wynosi obecnie ok. 10%. Dzięki dużej rezerwie czynnościowej tkanki trzustkowej, u większości chorych, którzy przeżyją ostry atak choroby, możliwe jest całkowite wyleczenie. Tylko u niewielkiej części chorych, po okresie rekonwalescencji potrzebna jest długotrwała insulinoterapia i substytucyjne leczenie preparatami enzymów trzustkowych. Co trzeba robić po zakończeniu leczenia? Po zakończeniu szpitalnego leczenia ciężkiej postaci OZT, chory powinien unikać pokarmów ciężkostrawnych i alkoholu (zobacz także: Dieta w chorobach trzustki). Zaleca się wspomagające leczenie preparatami enzymów trzustkowych, najczęściej przez okres ok. 1 roku. Jeżeli przyczyną ostrego zapalenia trzustki była kamica żółciowa, to po ustąpieniu ostrego stanu zapalnego w ciągu kilku miesięcy pacjent powinien się poddać odpowiedniej dla niego formie leczenia kamicy żółciowej (np. usunięcie pęcherzyka żółciowego - cholecystektomia). Co robić, aby uniknąć zachorowania? Gdy możliwe jest określenie przyczyny, która spowodowała atak ostrego zapalenia trzustki, zapobieganie polega na unikaniu tego czynnika. U chorych z kamicą żółciową oraz u znacznej części chorych z tzw. idiopatycznym ostrym zapaleniem trzustki – cholecystektomia zapobiega nawrotowi OZT. Otyłość zwiększa ryzyko powstania kamicy żółciowej, a u osób z atakiem OZT – znacznie zwiększa ryzyko ciężkiego przebiegu choroby. W związku z tym, utrzymywanie masy ciała w prawidłowym zakresie, do pewnego stopnia, pośrednio zmniejsza ryzyko ataku ciężkiego OZT. U chorych, którzy nadużywają alkoholu, potrzebne jest specjalistyczne leczenie odwykowe.
Przewlekłe zapalenie trzustki - FORUM Forum stworzone dla osób zmagających się z ostrym i przewlekłym zapaleniem trzustki. Jest to nasze miejsce w sieci, gdzie możemy wymieniać się doświadczeniami, dowiedzieć czegoś o PZT i OZT lub po prostu porozmawiać o swoich problemach.
Istotą ostrego zapalenia trzustki jest przedwczesna aktywacja proenzymów trzustkowych, które uszkadzają trzustkę i sąsiadujące narządy. Silna reakcja zapalna może prowadzić do poważnych powikłań i niewydolności wielonarządowej. Objawem zapalenia trzustki jest przede wszystkim silny, ciągły ból, który może promieniować do kręgosłupa, a za znakomitą większość zachorowań odpowiada kamica żółciowa oraz nadużywanie alkoholu. Alkoholizm jest także najczęstszą przyczyną przewlekłego zapalenia trzustki. Objawy zapalenia trzustki Ostrym zapaleniem trzustki nazywamy ostry stan zapalny trzustki związany z niekontrolowaną aktywacją proenzymów trzustkowych, co prowadzi do uszkodzenia trzustki, sąsiadujących tkanek, a nawet narządów odległych. Objawy zapalenia trzustki to przede wszystkim nagły, silny, przeszywający, narastający i opasujący ból zlokalizowany w nadbrzuszu (nierzadko promieniujący do pleców), nudności, wymioty i wzdęcie brzucha. Często występuje gorączka i przyspieszenie pracy serca, czasami pojawia się żółtaczka, a w ciężkiej postaci może dojść do zaburzeń świadomości, obniżenia ciśnienia, spadku wydalania moczu czy duszności. Rzadkim objawem są zmiany skórne takie jak zaczerwienienie twarzy, krwawe podbiegnięcia wokół pępka oraz w okolicy lędźwiowej. Przewlekłe zapalenie trzustki związane jest z nawrotowymi epizodami stanów zapalnych, co prowadzi do postępującego włóknienia narządu i jego niewydolności. Przebieg choroby może być różny, ale z reguły obserwuje się nawracające dolegliwości bólowe nadbrzusza, nasilające się po posiłkach (szczególnie tłustych), nudności, wzdęcia i uczucie pełności w brzuchu. Okresowo może pojawić się żółtaczka, a unikanie jedzenia z powodu bólu, prowadzi do niedożywienia. Po upływie jakiegoś czasu (zwykle wielu lat), można zaobserwować objawy zewnątrz- i wewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki (np. biegunki tłuszczowe, cukrzycę). Zapalenie trzustki – przyczyny Za zdecydowaną większość ostrych zapaleń trzustki odpowiadają choroby pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych oraz nadużywanie alkoholu. Rzadziej przyczyna jest jatrogenna (czyli będąca niekorzystnym skutkiem leczenia, może się tak zdarzyć po endoskopowej cholangiopankreatografii wstecznej – ECPW) lub idiopatyczna (niewiadomego pochodzenia). Podłożem ostrego zapalenia trzustki mogą być także: hipertriglicerydemia, stosowanie niektórych leków, wady wrodzone, urazy brzucha, infekcje wirusowe, nadczynność przytarczyc i inne. Na przyczyny przewlekłego zapalenia trzustki składają się: alkoholizm, palenie tytoniu, hiperkalcemia, hipertriglicerydemia, stosowanie niektórych leków, mutacje genetyczne, wady wrodzone, podłoże autoimmunologiczne, uszkodzenia i niedrożności przewodu trzustkowego i inne. U około 1/3 chorych nie udaje się znaleźć czynnika etiologicznego. Zapalenie trzustki – badania Jeśli zaobserwujesz u siebie objawy zapalenia trzustki, koniecznie skontaktuj się ze swoim lekarzem. Na podstawie obrazu klinicznego i badania fizykalnego, lekarz podejmie decyzję odnośnie dalszego postępowania. Badania laboratoryjne wykorzystywane w diagnostyce ostrego zapalenia trzustki to ocena aktywności enzymów trzustkowych: amylazy w surowicy i w moczu oraz lipazy w surowicy krwi. Ponad 3-krotne przekroczenie górnej granicy normy przemawia za rozpoznaniem choroby. Inne badania przydatne w szacowaniu ciężkości schorzenia obejmują morfologię krwi, CRP, prokalcytoninę, mocznik, parametry wątrobowe, LDH i inne. Aby ocenić zmiany zapalne i martwicze w trzustce oraz stan sąsiadujących narządów, wykonuje się badania obrazowe: USG, tomografię komputerową, rezonans magnetyczny, RTG klatki piersiowej lub brzucha czy ECPW, będące równocześnie zabiegiem leczniczym. W rozpoznaniu przewlekłego zapalenia trzustki kluczowy jest wywiad, obecność objawów i charakterystycznych zmian w badaniach obrazowych. Badania laboratoryjne mają mniejsze znaczenie, bowiem aktywność amylazy i lipazy może być w granicach normy. Pamiętaj, że przewlekłe zapalenie trzustki predysponuje do rozwoju cukrzycy i osteoporozy, wskazane może być więc oznaczenie witaminy D w surowicy i regularne badanie glikemii, które możesz wykonać w DIAGNOSTYCE. Jak leczyć zapalenie trzustki? Podstawowym postępowaniem w przypadku ostrego zapalenia trzustki jest intensywne dożylne nawadnianie, zwalczanie dolegliwości bólowych oraz zaprzestanie jedzenia do czasu ustąpienia nudności i wymiotów. W zależności od ciężkości choroby, konieczne może okazać się żywienie dojelitowe lub pozajelitowe oraz antybiotykoterapia. W niektórych przypadkach (np. niedrożność dróg żółciowych, wystąpienie powikłań) stosuje się leczenie endoskopowe lub operacyjne. Ciężki przebieg choroby wymaga intensywnego nadzoru i związany jest z ryzykiem poważnych powikłań. Leczenie przewlekłego zapalenia trzustki opiera się na postępowaniu takim jak w ostrym zapaleniu (w przypadku zaostrzeń), leczeniu przeciwbólowym, leczeniu zewnątrz- i wewnątrzwydzielniczej niewydolności narządu oraz bezwzględnym zakazie picia alkoholu i rezygnacji z palenia papierosów. Istotne jest przestrzeganie zdrowej diety, dostosowanej do stanu chorego oraz uzupełnianie niedoboru witamin. U wybranych pacjentów stosuje się leczenie endoskopowe lub operacyjne. Ostre zapalenie trzustki nie powinno być lekceważone. Ciężka postać tej choroby wiąże się z ryzykiem poważnych powikłań, niewydolności wielonarządowej, a nawet śmierci. Przewlekłe zapalenie trzustki prowadzi do trwałej niewydolności narządu i zwiększa ryzyko raka trzustki. Jeśli podejrzewasz u siebie objawy zapalenia trzustki, koniecznie skontaktuj się z lekarzem. Bibliografia: Interna Szczeklika – P. Gajewski, A. SzczeklikChirurgia – W. NoszczykChirurgia – O. J. Garden, A. W. Bradbury, J. L. R. Forsythe, R. W. Parks
. 462 464 301 292 59 496 722 418
ostre zapalenie trzustki forum
