Tytuł: Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim z 2014-09-25 Data orzeczenia: 25 września 2014 Data publikacji: 22 lutego 2017 Data uprawomocnienia: Sąd: Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim Wydział: I Wydział Cywilny Przewodniczący: Sędziowie: Protokolant: Hasła tematyczne: Wynagrodzenie Za Bezumowne Korzystanie
Dziś chciałbym Ci wskazać na orzeczenie Sądu Najwyższego, które zawiera kilka bardzo ciekawych spostrzeżeń. Wydano je w sprawie o sygnaturze I CSK 641/11 – pdf do pobrania w Bazie wiedzy. Spór dotyczył gazociągu wysokiego ciśnienia wybudowanego przed rokiem 1969 r. bez decyzji wywłaszczeniowej (w każdym razie przy jej braku w materiale dowodowym). Sądy obu instancji uwzględniły żądanie zapłaty za bezumowne korzystanie z nieruchomości, nie zawieszając procesu do czasu rozstrzygnięcia odrębnego wniosku o stwierdzenie zasiedzenia służebności gruntowej. Sąd Najwyższy wyrok uchylił, przede wszystkim właśnie z uwagi na powinność zawieszenia postępowania o zapłatę. Pytacie często, kto – w przypadku zmiany właściciela – może wytoczyć powództwo o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości i za jaki okres. Zasada jest jasna – prawo do wytoczenia powództwa (legitymacja czynna) przysługuje osobie, która była właścicielem w czasie objętym żądaniem. Skąd to wynika? Roszczenie o zapłatę wynagrodzenia uzupełnia roszczenie windykacyjne, czyli o wydanie rzeczy właścicielowi. Zatem do dnia sprzedaży albo darowizny nieruchomości roszczenie przysługuje poprzedniemu właścicielowi, a po zawarciu tej umowy nabywcy albo obdarowanemu. Utrata własności nie powoduje jednak utraty roszczenia o zapłatę wynagrodzenia. Potwierdził to Sąd Najwyższy Tydzień temu przedstawiłem pierwszą część odpowiedzi na pytanie, czy wyrok w sprawie IV CSK 291/09 rzeczywiście jest nadzieją dla właścicieli nieruchomości, czy też jego sens jest jednak korzystny dla przedsiębiorców przesyłowych. Wówczas brakowało mi trzeciego orzeczenia w tej sprawie wydanego przez Sąd Apelacyjny w Białymstoku. Dziś otrzymałem jego odpis i załączyłem go do Bazy wiedzy (I ACa 236/11). Na ostatnich dwóch stronach znajdziesz odpowiedź na wątpliwości. Jest ona niekorzystna dla właścicieli nieruchomości – sens orzeczenia Sądu Najwyższego w sprawie IV CSK 291/09, który przełożył się później na rozstrzygnięcia w postępowaniach Wyrok w sprawie IV CSK 291/09 to jedna z podstaw w dochodzeniu roszczeń dotyczących korzystania z nieruchomości na potrzeby urządzeń przesyłowych. Słyszeli o nim zapewne wszyscy właściciele nieruchomości, jest też powszechnie wykorzystywany jako narzędzie w walce z nieubłaganym zarzutem zasiedzenia służebności. O co cały ten szum? Wyrok jest jednym z nielicznych orzeczeń, którego teza – odczytywana dosłownie – jest korzystna dla właścicieli nieruchomości, bo zakazuje przedsiębiorcom doliczania okresu posiadania służebności przed 1 lutym 1989 r. Napisałem o dosłownym odczytaniu, bo w tym zakresie wywiązała się ciekawa dyskusja w komentarzach. Moim Polska staje się krajem coraz bardziej cywilizowanym, w którym obywatela traktuje się podmiotowo. Od pewnego czasu, nawet oglądając telewizję jestem uprzedzany, że za chwilę zostanę poddany autopromocji nadawcy, albo przekazowi płynącemu z lokalizacji produktu w serialu. Z pewnością wiesz, że szanuję Cię bardziej niż telewizja swojego widza, dlatego też informuję, że poniższy, niewątpliwie autopromocyjny link, odsyła do artykułów mojego autorstwa w numerze 4/2012 Nowej Energii. Rzecz pisana jest dla przedsiębiorców, jednak zainteresowani tematyką urządzeń przesyłowych właściciele nieruchomości z pewnością także znajdą coś ciekawego dla siebie. Jestem przyzwyczajony do pracy z inżynierami, którzy
Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie powinno nawiązywać do cen rynkowych za najem czy dzierżawę podobnej nieruchomości obowiązujących w danym regionie. Często trudno jest ustalić wysokość najmu, więc wnosząc pozew najlepiej zawnioskować na powołanie biegłego z zakresu wyceny nieruchomości, który mógłby ustalić wysokość
Samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne. Jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył. W przypadku roszczenia o bezumowne korzystanie z rzeczy badaniu podlega jedynie fakt posiadania rzeczy, bez tytułu prawnego oraz dobra, bądź też zła wiara posiadacza. Zasadniczo bez większego znaczenia dla ustalenia należnego wynagrodzenia pozostaje to jak często posiadacz korzysta z rzeczy, bowiem nawet sporadyczne ingerowanie w cudzą własność uzasadnia przyznanie stosownego wynagrodzenia (nieregularne i sporadyczne korzystanie z cudzej własności w zasadzie wyklucza a co najmniej znacznie utrudnia możliwość oddania nieruchomości w tej samej części do użytkowania innemu podmiotowi) choć jednocześnie zgodzić należy się, iż wynagrodzenie powinno być ustalane także z uwzględnieniem charakteru i trwałości obciążenia oraz jego uciążliwości. Szacowanie wysokości owego wynagrodzenia zawsze obarczone będzie pewnym marginesem uznaniowości, dlatego też odwoływanie się do innych spraw i innych opinii nie może stanowić argumentu decydującego o podważeniu trafności ustaleń. Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy (nieruchomości) to kwota, którą posiadacz musiałby zapłacić właścicielowi gdyby jego posiadanie opierało się na prawie, czyli wynagrodzenie to obejmuje wszystko, co uzyskałby właściciel, gdyby ją wynajął, wydzierżawił lub oddał do odpłatnego korzystania, przy czym chodzi o stosowanie średniej stawki rynkowej. Kryteria ustalania wysokości wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości, oparte są na układzie odpowiednich cen rynkowych właściwych dla najmu lub dzierżawy gruntu, niemniej jednak powinny podlegać stosownej modyfikacji, tj. uwzględniać stopień ingerencji w treść prawa własności, wartość nieruchomości i w takim też kontekście należy oceniać spodziewane korzyści z uszczuplenia prawa własności. Właściciel nieruchomości może żądać odsetek za opóźnienie w zapłacie wynagrodzenia odrębnie za poszczególne okresy bezumownego korzystania z nieruchomości, jeżeli różne są terminy wymagalności tego wynagrodzenia. Przysługujące od samoistnego posiadacza wynagrodzenie, nie jest naprawieniem szkody wyrządzonej właścicielowi, lecz wynagrodzeniem zapłaty za korzystanie z jego rzeczy, którą posiadacz musiałby uiścić właścicielowi, gdyby jego posiadanie oparte było na istniejącej podstawie prawnej, a więc tym co uzyskałby właściciel, gdy rzecz oddał w odpłatne korzystanie na podstawie ważnego stosunku prawnego. Tym samym tak wypłacone świadczenie nie jest odszkodowaniem, do którego miałyby zastosowanie przepisy prawa cywilnego regulujące wysokość lub zasady ustalania roszczeń odszkodowawczych. Rozwiązanie to oznacza, że wysokość świadczenia ustalana zostaje w oparciu o ceny występujące na rynku obrotu nieruchomościami za korzystanie z rzeczy określonego rodzaju. Roszczenie o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości przysługuje tylko do chwili zasiedzenia nieruchomości przez pozwanego. Zła i dobra wiara posiadacza nieruchomości i ruchomości Posiadacz zależny jest w dobrej wierze, gdy jest przekonany, i jest to usprawiedliwione okolicznościami, że jego posiadanie jest zgodne z prawem, w zakresie którego włada rzeczą, na przykład z prawem użytkowania, dzierżawy. Jeśli posiadacz zależny wie o tym lub powinien wiedzieć, że prawo, w zakresie którego włada rzeczą, mu nie przysługuje, albo wie o tym, albo wiedzieć powinien, że jego prawo do władania rzeczą (np. prawo dzierżawy lub najmu) nie jest skuteczne wobec właściciela, jest posiadaczem zależnym w złej wierze. Wówczas jego relacje z właścicielem w zakresie roszczeń uzupełniających i roszczeń o rozliczenie nakładów określają przepisy dotyczące posiadacza samoistnego w złej wierze. Dobrą wiarę wyłącza niedbalstwo pod którym to pojęciem należy rozumieć powzięcie okoliczności, które u przeciętnego człowieka powinny wzbudzać poważne wątpliwości, podejrzenie, że nie przysługuje mu prawo własności posiadanej rzeczy. Złej wiary posiadacza nieruchomości nie można wiązać wyłącznie z pozytywną wiedzą o każdoczesnym właścicielu nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej. Nie jest przy tym konieczne, by posiadacz miał pewność co do osoby właściciela, dodatkowo popartą ujawnieniem prawa własności w księdze wieczystej urządzonej dla nieruchomości. Należy dodatkowo przypomnieć, że wpis prawa własności do księgi wieczystej nie ma przecież charakteru konstytutywnego. Dobra wiara jest faktem o charakterze stanu mentalnego, intelektualnym, polegającym na usprawiedliwionej niewiedzy określonego podmiotu o istnieniu określonych stanów prawnych, w szczególności jest to błędne przeświadczenie o przysługiwaniu określonego prawa lub istnieniu określonego stosunku prawnego. Przeciwieństwem dobrej wiary jest zła wiara, która zachodzi wówczas, gdy określony podmiot wie (ma świadomość) o nieistnieniu określonego prawa, stosunku prawnego lub sytuacji prawnej albo też nie wie, jednakże należy uznać, że wiedziałby, gdyby w konkretnych okolicznościach postępował rozsądnie, z należytą starannością i zgodnie z zasadami współżycia społecznego. Obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego. Samoistny posiadacz w dobrej wierze może żądać zwrotu nakładów koniecznych o tyle, o ile nie mają pokrycia w korzyściach, które uzyskał z rzeczy. Zwrotu innych nakładów może żądać o tyle, o ile zwiększają wartość rzeczy w chwili jej wydania właścicielowi. Jednakże gdy nakłady zostały dokonane po chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, może on żądać zwrotu jedynie nakładów koniecznych. Samoistny posiadacz w złej wierze może żądać jedynie zwrotu nakładów koniecznych, i to tylko o tyle, o ile właściciel wzbogaciłby się bezpodstawnie jego kosztem. Przez nakłady konieczne rozumie się takie nakłady, których celem jest utrzymanie rzeczy w należytym stanie, na przykład remonty i konserwacja rzeczy, zasiewy, utrzymanie zwierząt, płacenie podatków. Inne nakłady mają na celu ulepszenie rzeczy, przez co zwiększają one wartość rzeczy - nakłady użyteczne, bądź zmierzają do zaspokojenia potrzeb estetycznych tego, kto ich dokonuje - nakłady zbytkowne. Do nakładów koniecznych nie zaliczają się ani nakłady poczynione na remont lokalu (nakłady użyteczne) ani też opłaty ponoszone przez pozwanego na rzecz spółdzielni mieszkaniowej w okresie, w którym pozwany korzystał z tego lokalu (brak wzbogacenia po stronie uprawnionego). Nakłady związane z zaadaptowaniem części strychu w postaci założenia instalacji wodnej, kanalizacyjnej, elektrycznej, czy centralnego ogrzewania były nakładami ulepszającymi skoro nakłady, których celem nie jest utrzymanie rzeczy w stanie zdatnym do normalnego korzystania, a więc nakłady zmierzające do ulepszenia rzeczy (nakłady użyteczne) albo nadanie jej cech odpowiadających szczególnym upodobaniom posiadacza stanowią rodzaj innych nakładów. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 12 sierpnia 2013 r. I ACa 313/2013 Przedmioty połączone Samoistny posiadacz może, przywracając stan poprzedni, zabrać przedmioty, które połączył z rzeczą, chociażby stały się jej częściami składowymi. Jednakże gdy połączenia dokonał samoistny posiadacz w złej wierze albo samoistny posiadacz w dobrej wierze po chwili, w której dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, właściciel może przyłączone przedmioty zatrzymać, zwracając samoistnemu posiadaczowi ich wartość i koszt robocizny albo sumę odpowiadającą zwiększeniu wartości rzeczy. Właściciel rzeczy, który przedmioty przyłączone przez samoistnego posiadacza chce zatrzymać za zwrotem ich wartości i kosztów robocizny, powinien zwrócić mu powierzone przez niego koszty w granicach jego zubożenia, tzn. wydatki poniesione na zakup przyłączonych przedmiotów (albo ich wartość w chwili przyłączenia) i na robociznę (albo wartość robocizny w chwili jej wykonania przez samoistnego posiadacza). Przedawnienie Roszczenia właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości, jak również roszczenia o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy. To samo dotyczy roszczeń samoistnego posiadacza przeciwko właścicielowi o zwrot nakładów na rzecz. W okresie jednego roku,właściciel może dochodzić wynagrodzenia za cały - nie przekraczający jednak dziesięciu lat - czas korzystania z jego rzeczy przez posiadacza w złej wierze. Chodzi nie tylko o 10-letni, ale także o 3-letnie terminy przedawnienia, a więc o wszystkie ogólne terminy przewidziane w art. 118 kc (w zależności od rodzaju roszczenia). Decyduje przy tym zasada, że w okresie roku od zwrotu rzeczy można dochodzić roszczeń uzupełniających, które nie uległy przedawnieniu na zasadach ogólnych, przewidzianych w art. 118 kc, natomiast art. 229 kc nie sanuje roszczeń przedawnionych na zasadach ogólnych. Termin „zwrot rzeczy” należy wiązać nie tylko ze świadomym przekazaniem rzeczy przez dotychczasowego posiadacza właścicielowi, lecz w istocie z każdą sytuacją, czyli z każdym zdarzeniem stanowiącym sposób zaspokojenia roszczenia windykacyjnego w szerokim rozumieniu tego słowa. Stąd pod pojęciem „zwrotu rzeczy” należy rozumieć takie zachowania się posiadacza i właściciela, które wyraża wolę wyzbycia się władania rzeczy i jej odebrania, nie zaś np. samą tylko czynność prawną zbycia rzeczy. „Zwrot rzeczy” należy rozumieć jako ponowne znalezienie się rzeczy w posiadaniu właściciela bez względu na to, w jaki sposób do takiego przeniesienia rzeczy doszło, a nawet czy doszło do faktycznego wydania rzeczy przez posiadacza właścicielowi. W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt. Z wyrazami szacunku.
Roszczenie powódki o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie przez pozwaną z nieruchomości bez tytułu prawnego spełniało przesłanki art. 224 § 2 w związku z art. 225 i 230 k.c. Jego wysokość powinna być proporcjonalna do stopnia ingerencji pozwanej w treść prawa własności, zakresu możliwości korzystania z tej nieruchomości
Zasady określania wysokości wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości zajętej na potrzeby urządzeń przesyłowych doczekały się bogatego – i trzeba przyznać – jednolitego orzecznictwa Sądu Najwyższego. W praktyce sporządzania operatów szacunkowych niestety brak takiej jednolitości, różnice zaś dotyczą nierzadko kwestii fundamentalnych, takich jak podstawa wyceny, którą raz bywa wartość nieruchomości, innym razem zaś stawki czynszów najmu gruntów. Odmienne podejście metodologiczne skutkuje bardzo istotnymi różnicami w ostatecznych wynikach wycen, co oczywiście nie jest zjawiskiem pożądanym na rynku, ponadto utrudniającym skuteczne prowadzenie negocjacji i przenoszącym spory na sale sądowe. Dziś w kilku słowach przedstawię podstawowe zasady określania wysokości wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości, opierając się na orzecznictwie Sądu Najwyższego oraz zapisach standardu wyceny PFSRM, którego treść możecie pobrać ze strony bloga. Szerzej będę omawiał ten problem, dodatkowo analizując zasady określania współczynnika korzystania z nieruchomości przez przedsiębiorców przesyłowych, podczas konferencji, która odbędzie się w Warszawie 10 i 11 czerwca 2019 r. To kolejna edycja wydarzenia, które moja kancelaria organizuje wspólnie z Pulsem Biznesu. Szczegóły znajdziecie pod tym adresem. Wysokość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości na potrzeby urządzeń przesyłowych określa się w specyficzny sposób, przyjmując za podstawę wartość nieruchomości. Powyższe wynika z faktu, iż z rynku, co do zasady, nie można odczytać wysokości stawek wynagrodzeń za korzystanie z m2 nieruchomości zajętej przez takie urządzenia. Wynika to zarówno z indywidualnego charakteru obciążenia nieruchomości w poszczególnych przypadkach (zależnego od rodzaju urządzenia), jak i braku dostępu do danych o wysokości takich wynagrodzeń. Warto też nadmienić, iż dostępne na rynku stawki czynszowe są nieadekwatne w takich przypadkach, albowiem treść umowy najmu albo dzierżawy i wzajemna pozycja negocjacyjna ich stron jest zgoła odmienna niż w przypadku korzystania na potrzeby urządzeń przesyłowych. Osoba zainteresowana wynajęciem albo wydzierżawieniem nieruchomości nie może zmusić właściciela do zawarcia takiej umowy – inaczej jest w przypadku urządzeń przesyłowych, których właściciel może doprowadzić do przymusowego ustanowienia służebności przesyłu albo ograniczenia własności mocą decyzji administracyjnej. Najem albo dzierżawa zakładają ponadto korzystanie z nieruchomości na zasadzie wyłączności, co nie jest niezbędne w przypadku urządzeń przesyłowych. Z uwagi na powyższe, wysokość wynagrodzenia za korzystanie z m2 nieruchomości określa się przy uwzględnieniu wartości tej jednostki i stopy kapitalizacji. Pozwala to ustalić wysokość wynagrodzenia za korzystanie z m2 nieruchomości w danym roku. Wartość nieruchomości przyjmowana za podstawę powinna uwzględniać wcześniejsze jej obniżenie na skutek lokalizacji i budowy urządzenia przesyłowego, w przeciwnym razie może nastąpić zaspokojenie roszczeń odszkodowawczych w tym zakresie podwójnie – raz w ramach wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu, drugi raz w ramach wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości w okresie poprzedzającym ustanowienie tej służebności. *** Urządzenia przesyłowe przebiegają na większości odcinków w sposób niewyłączający w całości możliwości korzystania z nieruchomości przez jej właściciela – zarówno nad podziemnymi rurociągami, jak i pod przewodami zwieszającymi się nad gruntem, możliwe jest wykonywanie prawa własności w ograniczonym zakresie. Z uwagi na ten fakt, stawka wynagrodzenia rocznego ustalonego dla 1 m2 powinna zostać zmodyfikowana współczynnikiem korzystania z nieruchomości przez przedsiębiorcę przesyłowego, o wartości adekwatnej w danych okolicznościach. Co powinno być uwzględnione w ramach badania owej adekwatnej wartości współczynnika? Przede wszystkim rodzaj i parametry urządzenia przesyłowego wraz z zakresem uprawnień przedsiębiorcy przesyłowego oraz odpowiadającym im zakresem utrudnień w korzystaniu z nieruchomości (zgodnie z jej przeznaczeniem) przez jej właściciela. Uwzględnieniu powinno podlegać również istnienie na nieruchomości innych urządzeń przesyłowych, o przynajmniej częściowo wspólnych przebiegach, jak również ewentualne korzyści, które odnosi właściciel nieruchomości z tytułu istnienia urządzeń przesyłowych, zaspokajających bezpośrednio (za pomocą przyłącza) jego potrzeby. W mojej ocenie (jak również pozostałych członków komisji opracowującej standard przesyłowy), na wartość współczynnika korzystania z nieruchomości nie powinien mieć wpływu sposób przebiegu urządzenia przesyłowego przez nieruchomość. Przebieg ten powinien zostać uwzględniony jako kryterium decydujące o wartości odszkodowania za obniżenie wartości nieruchomości na skutek lokalizacji, ewentualnie budowy urządzenia. *** Znając wysokość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z m2 nieruchomości w danym roku, można przemnożyć tę wartość przez powierzchnię zajętej części gruntu. W tym zakresie warto poczynić uwagę, iż pas bezumownego korzystania z nieruchomości powinien odpowiadać pasowi służebności przesyłu rozumianemu jako obszar niezbędny dla wykonywania uprawnień z tej służebności. W istocie mamy tu bowiem do czynienia z bezumownym posiadaniem służebności (czyli zależnym posiadaniem nieruchomości). Taki pas nie powinien obejmować stref ochronnych, jeżeli zostały przewidziane dla danego rodzaju urządzeń, albowiem w tych strefach przedsiębiorca nie korzysta z nieruchomości, a ograniczenia w nich występujące mogą być rekompensowane poprzez przyznanie składnika odszkodowawczego w ramach wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu. W przypadku określenia wysokości wynagrodzenia dla pasa obejmującego strefy ochronne nastąpiłoby przyznanie świadczenia z tego samego tytułu na dwóch odrębnych podstawach prawnych. Tak przedstawiają się omówione pokrótce zasady określania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Szerzej na ten temat, wraz z odwołaniem się do konkretnych orzeczeń Sądu Najwyższego oraz przypadków z praktyki, wypowiem się podczas prelekcji 11 czerwca, na którą Was serdecznie zapraszam.
Natura przewidzianego w art. 224 i 225 k.c. - ewentualnie w związku z art. 230 k.c. - tzw. roszczenia uzupełniającego o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z cudzej nieruchomości jest przybliżona do roszczenia o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2012 r., I CSK 669/11, OSNC 2013/3/38
Sąd stwierdził nabycie spadku i stajesz się ułamkowym spadkobiercą spadku, w skład którego wchodzi np. nieruchomość. Fantastycznie, jeśli potrafisz się porozumieć z innymi spadkobiercami co do zarządu nieruchomością, dzielicie się opłatami, współdecydujecie w tym zakresie. Możliwości jest wiele, możecie ustalić, że nieruchomość wynajmiecie, że jeden ze spadkobierców w niej zamieszka i będzie ponosić opłaty. Możecie także od razu przestąpić do działu spadku, tj. ustalicie, które z Was przejmuje nieruchomość spłacając pozostałych. Możecie także sprzedać nieruchomość i podzielić się pieniędzmi. Zobacz wzór wniosku o stwierdzenie nabycia spadku >> Może się zdarzyć też wariant mniej optymistyczny. Sąd stwierdza nabycie spadku, a jeden bądź kilku współspadkobierców uzurpuje sobie wyłączne prawa do nieruchomości odmawiając np. Tobie dostępu do niej. Występujesz do sądu ze sprawą o dział spadku, jednak sprawa trwa, a Ty nadal nie masz dostępu do nieruchomości. Co więcej, spadkobiercy zamieszkujący sporną nieruchomość, nie dość, że nie wpuszczają Cię na jej teren, to jeszcze czynią nakłady, na które Ty nie wyrażasz zgody. Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości ponad przysługujący udział Możesz domagać się od pozostałych współwłaścicieli, korzystających z rzeczy wspólnej z naruszeniem art. 206 w sposób wyłączający jego współposiadanie, wynagrodzenia za korzystanie z tej rzeczy na podstawie art. 224par. 2 lub 225 O wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy możesz wystąpić w sprawie o dział spadku, czy też w odrębnym postępowaniu, z roszczeniem o zapłatę. Bezprawność w korzystaniu z rzeczy ponad przysługujący udział Aby jednak zaktualizowało się roszczenie o wynagrodzenie za bezprawne korzystanie z rzeczy wspólnej musi wcześniej wystąpić element bezprawności. Przejawem takiej bezprawności jest odmowa współwłaściciela władającego rzeczą dopuszczenia pozostałych współwłaścicieli do współposiadania. Konieczność udowodnienia iż zostałeś pozbawiony dostępu do nieruchomości Musisz wykazać, że zwracałeś się z wezwaniem o wydanie kluczy, do udostępnienia nieruchomości i otrzymałeś odmowę. Podam dla przykładu, w jednej ze spraw, którą prowadzę, zgłosiłam wniosek o odszkodowanie za bezumowne korzystanie. Przeciwniczka, unikała wydania kluczy. Została wezwana do wydania kluczy na rozprawie sądowej, fakt ten został zaprotokołowany. Pod koniec procesu, zdecydowała się wydać klucze, wręczając je na korytarzu sądowym. Okazało się, ze klucz nie pasował, o czym sąd został od razu poinformowany. Na kolejnej rozprawie ponownie wydała klucze, i te już pasowały. W mojej ocenie jest kto klasyczny przykład unikania umożliwienia dostępu współwłaściciela do nieruchomości. Ważny jest jeszcze fakt, iż nie da się przyjąć ogólnej zasady, że niezależnie od okoliczności, odmowa dopuszczenia do współposiadania zawsze będzie rodziła prawo do wynagrodzenia. A więc będą takie okoliczności, które sprawią, że pomimo niedopuszczenia do współposiadania, nie będzie to rodziło obowiązku wynagrodzenia, np. jeśli osoba posiadająca klucze do lokalu, nie korzysta z niego i nie korzystałaby, bowiem mieszka w innej miejscowości. Poczytaj też o stwierdzeniu nabycia spadku >> W czym mogę Ci pomóc?
Nie może ona wynosić nie więcej niż 1/10 minimalnego wynagrodzenia za pracę, o którym mowa w ustawie z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Wynagrodzenie minimalne
Zakładu XXX Sp. z Sądu Okręgowego zaskarżam w całości i wnoszę o: zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kwoty złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia następnego po dniu doręczenia pozwu pozwanej do dnia zapłaty, a nadto o: zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki zwrotu kosztów postępowania, w tym zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucam: I. naruszenie prawa materialnego - art. 64 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w zw. z art. 140 kc w zw. z art. 143 kc poprzez przyjęcie, że ograniczenie prawa własności powódki znajduje oparcie w przepisach prawa, a w konsekwencji, że zachodzi konieczność znoszenia przez nią tego ograniczenia wobec istnienia potrzeby zaspokojenia zapotrzebowania mieszkańców, II. naruszenie prawa materialnego - art. 244 § 1 kc w zw. z art. 245 kc w zw. z art. 6 kc w zw. z art. 65 § 1 kc w zw. z art. 233 § 1 kpc poprzez przyjęcie, że na nieruchomości powódki została ustanowiona służebność na rzecz pozwanej, III. naruszenie prawa materialnego – art. 225 kc w związku z art. 224 § 2 kc w związku z art. 230 kc lub w związku z art. 352 § 1 i 2 kc, w związku z art. 6 kc, art. 3 i 232 kpc poprzez przyjęcie, że pozwanej przysługuje uprawnienie do posiadania nieruchomości powódki lub posiadania służebności na nieruchomości powódki, a w konsekwencji, że pozwana ma prawo do bezpłatnego korzystania z tej nieruchomości, IV. naruszenie prawa procesowego mające istotny wpływ na wynik postępowania – art. 233 § 1 kpc poprzez przyjęcie, że wybudowanie komory cieplnej, stojącej obecnie na nieruchomości pozwanej, było działaniem opartym na prawie, a w konsekwencji że zostało ustanowione znajdujące oparcie w przepisach prawa ograniczenie prawa własności nieruchomości każdoczesnego jej właściciela, pomimo, że nie wynika to z żadnego z przeprowadzonych w sprawie dowodów, V. naruszenie prawa procesowego mające istotny wpływ na wynik postępowania – art. 233 § 1 kpc w zw. z art. 229 kpc poprzez uznanie za skuteczne cofnięcia oświadczenia pozwanej o przyznaniu faktu posiadania przez nią nieruchomości powódki w złej wierze pomimo, że pozwana nie przedstawiła żadnego uzasadnienia dla odwołania przyznania, VI. dowolność w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, że żądanie powódki godzi w uniwersalny interes ogółu mieszkańców Miasta Ccccccc, a w konsekwencji, że stanowi nadużycie prawa i jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, co uzasadnia jego oddalenie na podstawie art. 5 kc. Uzasadnienie Bezsporne jest w sprawie, że - powódka jest właścicielem nieruchomości położonej w Ccccccc przy ul. Ddddddddddd 000, dla której Sąd Rejonowy w Ccccccc prowadzi księgę wieczystą KW nr 00000, - na części tej nieruchomości znajdują się urządzenia użytkowane przez pozwaną: komora ciepłownicza oraz rurociąg zajmujący część powierzchni zarówno pod i jak i nad nieruchomością, - stron nie łączy umowa użyczenia, najmu ani dzierżawy zajmowanej przez pozwaną części nieruchomości, - w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości bak jest wpisu jakiegokolwiek uprawnienia pozwanej do korzystania z nieruchomości powódki, w szczególności nie została ustanowiona służebność gruntowa. Mając powyższe na uwadze, powódka dochodzi od pozwanej wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z należącej do niego nieruchomości. I. A. Każdy ma prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia. Własność, inne prawa majątkowe oraz prawo dziedziczenia podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej. Własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności1. Właściciel może, w granicach określonych w tym przepisie, korzystać z rzeczy z wyłączeniem innych osób2. Inne osoby obowiązane są powstrzymać się od wszelkiej ingerencji w sferę uprawnień właściciela. Wyjątki od niedopuszczalności tego rodzaju ingerencji określone są w ustawie: - art. 149 kc - właściciel nieruchomości może wejść na grunt sąsiedni celem usunięcia zwieszających się gałęzi lub owoców - art. 142 kc - każdy może użyć, a nawet uszkodzić lub zniszczyć cudzą rzecz w razie konieczności odwrócenia niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio dobrom osobistym lub nawet majątkowym jego lub innych osób. W granicach, o których mowa w zdaniu 1 art. 140, właściciel może rozporządzać rzeczą. Przez „rozporządzanie” należy rozumieć zbywanie, obciążanie nieruchomości, ustanowienie odrębnej własności lokali3. B. Jak to wskazano, bezsporne jest w sprawie, że powódce przysługuje prawo własności nieruchomości, na której posadowiona jest komora. Pozwana nie przedstawiła żadnego opartego na przepisie ustawy uprawnienia do zajmowania części nieruchomości powoda, w szczególności nie przedstawiła prawomocnej decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości albo innego wydanego w oparciu o przepis ustawy aktu administracyjnego ograniczającego prawo własności powoda. Nadto ani Sąd, ani pozwana nie wskazała konkretnego przepisu ustawy zezwalającego jej na korzystanie z części nieruchomości powódki. Sąd pominął, że ograniczenie lub pozbawienie prawa własności może nastąpić nieodpłatnie wyłącznie wyjątkowo. C. Ograniczenie prawa własności powódki nie może być wywodzone z zasady nemo plus iuris in alium transfere potest quam ipse habet. Istnienie komory ciepłowniczej na nieruchomości winno być rozpatrywane jako ograniczenie własności powódki w zakresie pozbawienia faktycznego władztwa nad zajętą częścią nieruchomości – i to ograniczenie wynikające z faktu posadowienia urządzeń, nie zaś wynikające z odjęcia prawa do rozporządzania nieruchomością. Z uwagi na istnienie komory i jej przeznaczenie powódka nie może rozebrać komory (i ciepłociągów) i przeznaczyć nieruchomości na inny cel, nie może też swobodnie dysponować nieruchomością leżącą w bezpośrednim ich pobliżu. Z tego tytułu jednak nie domaga się ona odszkodowania, albowiem nabywając nieruchomość, miała świadomość istnienia tych urządzeń. Nie pozbawia to jednak powódki prawa do zbycia zajętej przez komorę nieruchomości jak i dochodzenia wynagrodzenia za zajęcie jej nieruchomości bez tytułu prawnego ewentualnie domagania się wynagrodzenia za służebność gruntową4. II. Sąd I instancji błędnie uznał, że korzystanie z nieruchomości powódki poprzez użytkowanie posadowionej na nim komory oraz urządzeń ciepłowniczych, nie ma charakteru bezprawnego. A/. Niespornym jest, iż pozwana korzystała na nieruchomości powódki z instalacji, na którą składa się ciepłociąg oraz komora cieplna. W orzecznictwie dominuje pogląd, że do korzystania z nieruchomości w taki sposób należy stosować odpowiednio przepisy o służebności drogi (przechodu), a do ustanowienia takiej służebności należy stosować odpowiednio art. 145 § 1 kc5. Korzystanie z przedmiotowej instalacji przez pozwaną jest zatem posiadaniem służebności, zgodnie z art. 352 § 1 kc. Zgodnie z dominującym poglądem judykatury, ustanowienie służebności drogi koniecznej następuje za wynagrodzeniem. Należy zatem konsekwentnie przyjąć, że właścicielowi nieruchomości obciążonej służebnością przyłączenia do takich instalacji, wynagrodzenie, co do zasady, również przysługuje6. W uchwale z dnia 17 czerwca 2005 roku Sąd Najwyższy stwierdził, iż wynagrodzenie przysługuje przeciwko posiadaczowi służebności w złej wierze. W uzasadnieniu wyjaśnił jednak swoje stanowisko stwierdzając, że „przepisy dotyczące służebności nie ingerują w treść umowy stanowiącej podstawę ustanowienia takiego prawa rzeczowego ograniczonego, nie można zatem twierdzić, że prawo to jest „z istoty nabywane nieodpłatnie. Służebności zbliżone pewnymi cechami do urządzeń liniowych (...) lub budowa urządzeń z przekroczeniem granicy wymagają wręcz zapłaty wynagrodzenia. Nie ma zatem przyczyn wyłączenia roszczenia opartego na przepisach art. 230, w związku z art. 224-225 kc o zapłatę wynagrodzenia w stosunku do posiadacza w złej wierze służebności, polegającej na utrzymywaniu przewodów gazu”7. Z uzasadnienia tego orzeczenia wynika zatem, iż Sąd Najwyższy nie zawęził roszczenia o wynagrodzenie za posiadanie służebności wyłącznie do posiadania służebności w złej wierze, a wręcz skłania się do przyjęcia poglądu, iż każde korzystanie z cudzej nieruchomości w postaci posiadania służebności winno następować odpłatnie. Uznać zatem należy, iż nawet przyjmując, że pozwana posiada prawo do posiadania służebności na nieruchomości powoda, winna płacić za to posiadanie stosowne wynagrodzenie. B/. Prawa do wynagrodzenia za posiadanie służebności nie wyłącza w szczególności art. 35 ust. 1 i 2 oraz art. 36 ust. 1, 2 i 3 ustawy z dnia 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, jak również art. 128 ust. 1 i 4 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Przepisy te, jak już wyżej wskazano, normują jedynie kwestię odszkodowania za ograniczenie prawa własności. W ich zakresie zastosowania oraz w zakresie normowania nie występują sytuacje związane z dalszym korzystaniem z wywłaszczonej nieruchomości w sposób odpowiadający posiadaniu służebności, przez spółkę prawa handlowego niewymienioną w treści decyzji wywłaszczeniowej. Przyjmując zatem, iż pozwana posiada prawo do korzystania z nieruchomości powódki w sposób odpowiadający posiadaniu służebności i odmawiając jednocześnie powodom prawa do wynagrodzenia za to posiadanie, Sąd Okręgowy naruszył przepisy prawa materialnego – art. 225 kc w związku z art. 224 § 2 kc, w związku z art. 230 kc, w związku z art. 352 § 1 i 2 kc, w związku z art. 35 ust. 1 ustawy o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości przez błędną ich wykładnię. III. Wbrew stanowisku Sadu I instancji, na nieruchomości powódki nie została ustanowiona służebność korzystania z tej nieruchomości poprzez posadowienie i korzystanie z urządzeń – ciepłociągu oraz komory ciepłowniczej. A/ Ograniczone prawa rzeczowe ustanawiane są – stosownie do art. 245 § 1 kc w sposób odpowiadający przeniesieniu własności. Regułą więc jest zawarcie umowy w formie aktu notarialnego, z którego wynika, że jedna strona ustanawia na rzecz drugiej stosowną służebność za odpowiednim wynagrodzeniem. W oświadczeniu woli właściciela nieruchomości obciążanej winna być określona treść służebności. Strony nie zawierały żadnej umowy. Umowa wskazana w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku – akt notarialny sprzedaży nieruchomości z dnia 29 grudnia 1999 roku, zawarty pomiędzy zbywcą nieruchomości, a nabywcą – powódką nie stanowi „w sposób dorozumiany ustanowienia służebności gruntowej”. W formie aktu notarialnego, zastrzeżonej przez art. 245 § 2 zd. 2 powinno być złożone nie tylko samo oświadczenie o ustanowieniu ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości, ale także oświadczenie o zobowiązaniu się do ustanowienia tego prawa na nieruchomości8. Oświadczenie takie nie znalazło się w treści aktu notarialnego. Nie jest więc dopuszczalne „domyślne” ustanowienie służebności gruntowej. Oświadczenie woli powódki zawarte w § 7 aktu notarialnego nr … z dnia 29 grudnia 1999 roku wprost wskazuje, że zgoda powódki – nabywcy nieruchomości obejmuje swym zakresem wyłącznie zezwolenie na „swobodny dostęp do wymienionej działki osób i służb, których przedmiotem działania jest eksploatacja, konserwacja, naprawa lub usuwanie skutków awarii urządzeń i sieci infrastruktury technicznej zlokalizowanej na działce”, a zatem na dokonywanie czynności w zakresie konserwacji i naprawy urządzeń infrastruktury. Oświadczenie powódki nie obejmuje swym zakresem zgody na nieodpłatne zajęcie nieruchomości pod konkretne urządzenia infrastruktury należące czy użytkowane przez konkretne przedsiębiorstwo. B/. W wypadkach przewidzianych w przepisach szczególnych ograniczone prawa rzeczowe mogą być ustanawiane w inny sposób niż w umowie: w orzeczeniu sądowym (np. art. 145, 151, 212 § 1), w decyzji administracyjnej (np. art. 120 ust. o gosp. nier.), a także w drodze zasiedzenia służebności gruntowej (art. 292). Sąd Najwyższy stwierdził9, że „prawnie skuteczne jest zamieszczone w ostatecznej decyzji (akcie własności ziemi), wydanej na podstawie art. 12 w zw. z art. 1 ustawy z 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 27, poz. 250) stwierdzenie obciążenia nieruchomości rolnej, będącej przedmiotem tej decyzji, służebnością drogową na rzecz właściciela innej nieruchomości rolnej, który nabył jej własność na podstawie art. 1 wymienionej ustawy i który w dniu wejścia jej w życie faktycznie władał obciążoną nieruchomością w zakresie objętym treścią zawartego w ostatecznej decyzji stwierdzenia służebności drogowej”. Żaden z powyższych przypadków nie miał miejsca w niniejszej sprawie. Na nieruchomości powódki nie została ustanowiona ani służebność, ani inne ograniczone prawo rzeczowe, pozwalające na uznanie, że prawo własności powódki, przysługujące jej do nieruchomości, zostało ograniczone. IV. Roszczenie stanowiące przedmiot procesu nie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Nie prowadzi do nadużycia prawa. W treści uzasadniania zaskarżonego wyroku Sąd I instancji wskazuje, że uwzględnienie żądania powódki oznaczałoby przedłożenie jej interesu nad interes większości – pozostałych mieszkańców miasta, którzy są zaopatrywani przez pozwaną w energię cieplną wysyłaną z komory cieplnej znajdującej się na nieruchomości powódki. Sąd nie wyjaśnił, w jaki sposób, w jego ocenie, żądanie powódki wpływa na interes mieszkańców. Powód żąda zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z jego nieruchomości. Nie żąda usunięcia komory, odłączenia ciepłociągu ani zablokowania przepływu energii cieplnej. Żądanie zapłaty za korzystanie z nieruchomości, przez którą prowadzi magistrala, nie ma związku z korzyściami, jakie czerpią z tej magistrali mieszkańcy miasta. Powódka nie kieruje swego żądania przeciwko mieszkańcom Poznania korzystającym z ciepła. Powództwo wytoczone zostało przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością prowadzącą działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania i sprzedaży energii cieplnej, z którego to tytułu pobiera opłaty i czerpie zyski. Nawet jeżeli konieczność zapłacenia wynagrodzenia na rzecz powoda miałaby wiązać się z podniesieniem opłat przepływowych ponoszonych przez mieszkańców, wiązanie tego skutku z żądaniem powoda i zgodnością tego żądania z zasadami współżycia społecznego jest zbyt daleko idące. Jak podkreśla sam Sąd, art. 5 kc może być stosowany jedynie wyjątkowo. V. Z materiału dowodowego zebranego w sprawie nie wynika, że wybudowanie komory cieplnej na nieruchomości stanowiącej obecnie własność powódki było działaniem zgodnym z prawem. Nie jest uprawnionym wniosek Sądu I instancji, że skoro działanie to było zgodne z prawem, to prawa własności tej nieruchomości zostało ograniczone w sposób zgodny z prawem. W konsekwencji brak jest podstaw do stwierdzenia, że nabywca nieruchomości - powódka, wstępując w ogół praw i obowiązków jej zbywcy, nabyła ją wraz z „istniejącymi ograniczeniami” bowiem ograniczeń nie było. A/ Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału10. Na podstawie przeprowadzonej oceny Sąd dokonuje ustaleń. Jeżeli Sąd wadliwie oceni materiał dowodowy, ustalenia te mogą okazać się sprzeczne z zebranym materiałem. Sprzeczność zachodzi wówczas, gdy powstaje dysharmonia pomiędzy materiałem zgromadzonym w sprawie, a konkluzją, do jakiej dochodzi Sąd na podstawie tego materiału. Sprzeczność obejmuje wszystkie przypadki wadliwości wynikającej z naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów i występuje, gdy: - z treści dowodu wynika co innego, niż przyjął Sąd, - pewnego dowodu zebranego nie uwzględniono przy ocenie, - sąd przyjął pewne fakty za ustalone, mimo że nie zostały one w ogóle lub są niedostatecznie potwierdzone, - Sąd uznał pewne fakty za nieudowodnione, mimo że nie było ku temu podstawy, - ocena materiału dowodowego koliduje z zasadami doświadczenia życiowego lub regułami logicznego wnioskowania. B/ W toku postępowania nie został przeprowadzony dowód, z którego wynika zgodne z prawem wybudowanie komory cieplnej na nieruchomości. Brak jest dowodu na ustanowienie ograniczenia we władaniu nieruchomością, na której znajduje się komora. Istnienie takiego ograniczenia nie wynika z samego faktu pobudowania budowli na cudzej nieruchomości, ani z faktu pobudowania takiej budowli na nieruchomości Skarbu Państwa, ani tym bardziej z faktu pobudowania budowli przez Skarb Państwa na nieruchomości Skarbu Państwa, która następnie został zbyta osobie trzeciej. Zgodnie z zasadą superficio solo cedit budowla ta winna stać się częścią składową nieruchomości, a więc własnością właściciela tej nieruchomości. Skoro – jak wywodzi Sąd I instancji – tak się nie stało, bowiem poprzez połączenie magistralą ciepłowniczą budowla stała się częścią składową przedsiębiorstwa, aby uznać, że zostało ustanowione jedno z praw rzeczowych ograniczających władanie nieruchomością, wymienionych w art. 244 § 1 kc (katalog zamknięty) należało zbadać, czy zostało ono ustanowione. Jak wskazano powyżej, nie został przeprowadzony żaden dowód pozwalający na stwierdzenie, że prawo takie zostało ustanowione. Ustalenie Sądu w przedmiocie zgodnego z prawem wybudowania komory cieplnej, ustanowienia prawa ograniczającego prawo własności oraz nabycia przez powódkę nieruchomości z jednoczesnym wstąpieniem w obowiązek znoszenia tego prawa jest sprzeczne z zebranym materiałem dowodowym. C/ Stosownie do art. 229 kpc nie wymagają dowodu fakty przyznane w toku procesu przez stronę przeciwną. Pozwana przyznała na rozprawie, że posiada część nieruchomości powódki bez tytułu prawnego. Przyznanie to zostało następnie „sprostowane” w piśmie procesowym z dnia 27 kwietnia 2007 roku z zaznaczeniem, że jednak pozwana wywodzi swe prawo ze wspomnianego wyżej § 7 aktu notarialnego nr … z dnia 29 grudnia 1999 roku. W orzecznictwie i doktrynie przyjmuje się, że odwołanie przyznania jest możliwe i podlega swobodnej ocenie sądu11. Uznanie odwołania za dopuszczalne nie jest więc możliwe apriori, lecz wymaga uznania przez Sąd istnienia argumentów przemawiających za jego dopuszczalnością. Sąd I instancji w żaden sposób nie ustosunkował się do skuteczności cofnięcia przyznania. W ocenie powódki natomiast odwołanie się przez pozwaną do treści § 7 umowy z 00 grudnia 0000 r., znanej pozwanej w chwili przyznania faktu, nie jest uzasadnione. Mając powyższe na uwadze, wnoszę o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa. (adwokat Tomasz Grzybkowski) Załączniki: 1. dowód uiszczenia opłaty, 2. odpis Art. Rzeczypospolitej Polskiej 2 art. 140 kc 3 tak SN w uzasadnieniu orzeczenia z 14 lipca 1994 r., III CZP 86/94, OSNC 1/95, poz. 4 4 tak Sąd Najwyższy w wyroku z 30 czerwca 2004 r., IV CK 502/03, LEX nr 183713: „1. Roszczenie windykacyjne może zostać uwzględnione tylko wówczas, gdy naruszenie własności polega na pozbawieniu właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą. Każdy inny sposób naruszenia prawa własności, a w szczególności zachowanie skutkujące ograniczeniem właścicielowi jego faktycznego władztwa nad rzeczą, nie stanowi przesłanki uwzględnienia powództwa na podstawie art. 222 § 1 co oczywiście nie jest przecież równoznaczne z pozbawieniem go ochrony petytoryjnej. 2 Zajęcie fragmentu podziemnej części nieruchomości powodów przez umieszczenie w nim urządzenia stanowiącego własność pozwanego jest takim władaniem przez pozwanego tą częścią nieruchomości, które nie pozbawia powodów faktycznego nad nią władztwa, lecz niewątpliwie narusza ich prawo własności w inny sposób. 3 Właściciel może dochodzić tzw. roszczeń uzupełniających, o których mowa w art. 224-225 także wówczas, gdy żąda jednocześnie nie wydania działki, ale jej "wykupu" na podstawie art. 231 § 2 4 Brak przesłanek uzasadniających możliwość uwzględnienia roszczenia windykacyjnego nie oznacza wygaśnięcia powstałego już wcześniej obowiązku samoistnego posiadacza zapłaty właścicielowi wynagrodzenia za korzystanie z jego rzeczy.” 5 Uchwała SN z 17 czerwca 2005 roku, III CZP 29/05, OSNC 2006/4/64, postanowienie SN z 22 października 2002 roku, III CZP 64/02, LEX nr 77033 oraz wyrok SN z 10 stycznia 2002 roku, II CKN 639/99, LEX nr 53135, a także odpowiednio - postanowienie SN z 31 grudnia 1962 roku, II CR 1006/62, OSPiKA 1964/5/91, uchwała SN z 30 sierpnia 1991 roku, III CZP 73/91, OSNCP 1992/4/53. 6 Wyrok SN z 10 stycznia 2002 roku, II CKN 639/99, LEX nr 53135. 7 uchwała SN z dnia 17 czerwca 2005 roku, III CZP 29/05, OSNC 2006/4/64. 8 pogląd taki wyraził także SN w wyroku z 12 maja 2000 r., V CKN 30/2000, OSNC 9/01, poz. 125 9 w orzeczeniu z dnia 22 lutego 1980 r., sygn. akt III CZP 3/80, opubl. OSNCP 12/80, poz. 227 10 art. 233 § 1 kpc 11 Jędrzejewska Maria, Ereciński Tadeusz, Gudowski Jacek, Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego. Część pierwsza. Postępowanie rozpoznawcze. Warszawa 2004 Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis (wydanie V zmienione), i tam powoływane (por. orz. SN z 19 marca 1947 r., C III 39/47, OSN z 1948, nr 3, poz. 64; J. Mokry: Odwołalność czynności procesowych w sądowym postępowaniu cywilnym, s. 121). Materiał archiwalny oparty o przepisy prawa obowiązujące w dniu jego sporządzenia. Adwokacka Spółka Partnerska Grzybkowski Guzek Jackowski nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystywane treści.
. 776 600 300 276 474 225 429 420
wniosek o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości wzór